Đảo Phục sinh và bài học cuộc sống từ đại dịch COVID-19

Đảo Phục Sinh nằm ngoài khơi bờ biển phía tây Chile 3.500 km và nổi tiếng thế giới với những bức tượng khổng lồ có phần đầu người rất lớn được gọi là moai.

Với dân số chỉ 8.000 người, nơi đây từng thu hút 160.000 khách du lịch mỗi năm. Nhưng vào tháng 3/2020, Đảo Phục sinh đã phải đóng cửa để phòng chống dịch bệnh.

Giờ đây, biên giới của hòn đảo được mở ra một lần nữa và người dân địa phương, bao gồm cả người dân bản địa Rapa Nui, muốn chống lại sự cám dỗ của thế giới bên ngoài để duy trì những lối sống đã dần được thành hình trong thời kỳ dịch bệnh.

Tự chủ lương thực, đảm bảo cuộc sống

"Đã đến lúc mà người xưa dự đoán", ông Julio Hotus, thành viên Hội đồng các trưởng lão ở đảo Phục sinh nói.

Ông Hotus cho biết tổ tiên của người Rapa Nui đã cảnh báo về tầm quan trọng của việc duy trì tự chủ về lương thực vì nguy cơ một ngày nào đó hòn đảo này trở nên bị cô lập. Tuy nhiên, các thế hệ gần đây đã phớt lờ những lời cảnh báo đó. Trước đại dịch COVID-19, nguồn cung cấp lương thực cho hòn đảo này hầu như chỉ do Chile cung cấp.

Olga Ickapakarati là một người dân địa phương. Bà từng kiếm thu nhập bằng việc bán những bức tượng nhỏ bằng đá cho khách du lịch, nhưng sau khi không còn du khách nữa, bà chuyển sang làm nông nghiệp và đánh cá để tồn tại, giống như cách tổ tiên của bà đã sống trước khi tiếp xúc với các nhà thám hiểm châu Âu. 

Bà Ickapakarati nói: "Tất cả chúng tôi không còn gì cả và chúng tôi phải bắt đầu trồng trọt". Bà có được hạt giống nhờ một chương trình cung cấp hạt giống trước khi hòn đảo bị đóng cửa với thế giới bên ngoài. Nhờ số hạt giống này, bà Ickapakarati trồng rau bina, củ cải đường, rau mùi, cải thìa, cần tây, húng quế, dứa, rau oregano và cà chua. Những gì bà không ăn thì sẽ được bà chia sẻ với hàng xóm. Nhiều gia đình trên đảo Phục Sinh cũng bắt đầu trồng trọt và cùng nhau tạo nên một mạng lưới hỗ trợ trên toàn đảo.

Bảo vệ di sản khảo cổ và "quên khách du lịch đi"

Một điều khác mà đại dịch đã dạy cho người dân nơi đây là họ cần nhận thức được về sự cần thiết phải chăm sóc những di sản khảo cổ đặc trưng bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, chẳng hạn như nước và năng lượng, cũng như các biểu tượng moai của hòn đảo.

Moai là những bức tượng được người Polynesian Rapa Nui chạm khắc từ đá núi lửa từ những năm 1200 - 1500. Hiện có hơn 900 tượng đá moai tại hòn đảo. Các bức tượng có thể cao tới 20m và nặng hơn 80 tấn. Chúng vô cùng độc đáo, không tương đồng với bất kỳ tượng hay bệ tượng ở những nơi khác trên thế giới, là biểu tượng đặc trưng của đảo Phục Sinh.

Hầu hết chúng vẫn còn nằm ở nơi chúng được chạm khắc ban đầu nhưng nhiều bức tượng khác đã được chở đến các khu vực ven biển để người dân từ trong đất liền có thể nhìn thấy, có thể là phục vụ cho các nghi lễ.

Nhưng nhiều bức tượng đã bị hư hại do mưa lớn, gió mạnh và sóng biển xô vào. Điều này đang dẫn đến nhiều lo ngại về tương lai của các bức tượng moai.

Vairoa Ika, Giám đốc môi trường địa phương, cho biết: "Biến đổi khí hậu cùng với các hiện tượng cực đoan của nó đang khiến di sản khảo cổ của chúng tôi gặp nguy hiểm. Di sản đá này đang xuống cấp và cần được bảo vệ."

Ông Pedro Edmunds Paoa, thị trưởng của hòn đảo cho biết: "Những bức tượng không còn được vững chắc như xưa".

Ông cũng nói rằng các nhà chức trách cần phải "quên khách du lịch đi" và hãy thực hiện các biện pháp bảo vệ, ngay cả khi cần phải che các bức tượng "bằng mái vòm kính" - điều sẽ khiến khách du lịch không còn được nhìn, chạm vào chúng một cách chân thực và các bức ảnh của họ sẽ không còn đẹp hoàn hảo nữa.

Hướng tới một cuộc sống bền vững

Việc tập trung vào cuộc sống bền vững không có nghĩa là chấm dứt hoàn toàn hoạt động du lịch trên đảo Phục Sinh.

Tuần trước, chiếc máy bay đầu tiên chở khách du lịch trong 28 tháng qua đã hạ cánh xuống hòn đảo. Người dân địa phương rất phấn khích với sự kiện này và luôn chào đón các du khách. Tuy nhiên hiện nay chỉ còn hai chuyến bay trong một tuần. Các chuỗi khách sạn lớn tại đây cũng đã quyết định đóng cửa. 

Những người dân đảo Phục Sinh sẽ tiếp tục đón khách du lịch những với số lượng hạn chế.

Đại dịch COVID-19 đã mang tới một bài học cho tương lai. Đảo Phục Sinh sẽ sẽ tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên thiên nhiên và tự chủ cuộc sống để không phụ thuộc vào viện trợ, đồng thời phục hồi tập quán của tổ tiên là nuôi dưỡng tình đoàn kết cộng đồng.