Công nhận 3 mặt nạ vàng là bảo vật quốc gia

Tại lễ công bố, ông Phạm Định Phong, Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia đối với 3 hiện vật mặt nạ vàng và Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc đưa Lễ giỗ Bà Phi Yến vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

3 mặt nạ vàng Giồng Lớn - Long Sơn

Năm 2002, Bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phối hợp Bảo tàng Lịch sử Quốc gia khảo sát khảo cổ trên địa bàn toàn tỉnh, phát hiện di tích Giồng Lớn Long Sơn. Qua quá trình tiếp cận, các nhà khảo cổ phát hiện một số hiện vật nguyên vẹn, cho thấy đây là di tích quan trọng.

Qua 2 đợt khai quật lớn vào năm 2003 và 2005, trên diện tích gần 550m², các nhà khảo cổ phát hiện 2.308 hiện vật bằng những chất liệu như gốm, đá, thủy tinh, mã não, kim loại màu vàng... ở trong khu mộ táng, trong đó có 3 mặt nạ vàng.

Các mặt nạ này đều là những hiện vật độc bản, với trình độ kỹ thuật chế tác điêu luyện, được chế tác bằng kỹ thuật dập, thủ công bằng tay, với các họa tiết hoa văn nổi như: lông mày, mắt, sống mũi. 

Tuy nhiên, chúng khác nhau về kích cỡ và hoa văn thể hiện trên khuôn mặt. Các mặt nạ được xác định có niên đại hơn 2.000 năm (giai đoạn chuyển tiếp từ tiền Óc Eo lên văn hóa Óc Eo).

Với những giá trị độc đáo và giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng, ngày 25/12/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2198/QĐ-TTg công nhận mặt nạ vàng Giồng Lớn Long Sơn là Bảo vật Quốc gia.

Hiện 3 mặt nạ vàng Giồng Lớn Long Sơn đang được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố Vũng Tàu.

Lễ giỗ bà Phi Yến

Đây là một lễ hội truyền thống đã được tổ chức cách đây 237 năm, diễn ra tại di tích lịch sử - văn hóa An Sơn miếu, huyện Côn Đảo.

Bà Phi Yến là thứ phi của Chúa Nguyễn Phúc Ánh - Vua Gia Long. Bà vì khuyên can chúa Nguyễn Phúc Ánh đừng làm những việc tổn hại đến chủ quyền của đất nước mà bị Vua giam cầm, bỏ đói cho đến chết.

Truyền thuyết về Bà Phi Yến đã được lưu truyền và hoàn thiện thông qua truyền khẩu từ đời này qua đời khác trên huyện đảo, phản ánh triết lý nhân sinh quan phong phú của người dân nơi đây. 

Ngày giỗ bà Phi Yến trở thành lễ hội văn hóa lớn trong năm, được cộng đồng cư dân Côn Đảo cùng Đảng bộ, chính quyền địa phương tổ chức trang trọng, từng bước nâng lễ giỗ hàng năm thành lễ hội truyền thống, phù hợp tập quán, đáp ứng nhu cầu tâm linh của nhân dân trên đảo.

Lễ giỗ bà Phi Yến là di sản văn hóa phi vật thể có giá trị lịch sử, văn hóa - tín ngưỡng, nghệ thuật, thể hiện bản sắc của cộng đồng; là một hoạt động sinh hoạt văn hóa dân gian phong phú không chỉ đối với người Việt, Hoa, Khmer của vùng đất Nam Bộ mà còn ảnh hưởng và thu hút đông đảo khách hành hương trong và ngoài nước.