Trở lại với năm học mới, một trong số các vấn đề liên quan đến nền nếp đầu năm đó là việc học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường học/việc cấm điện thoại trong trường. Cứ dịp đầu năm, đề tài này lại trở thành đề tài “nóng” khi nhiều phụ huynh phản ánh tình trạng con em mải mê điện thoại, sao nhãng việc học, thậm chí còn dùng để quay clip, phát tán hình ảnh nhạy cảm. 

Một số trường học đã ban hành quy định nghiêm cấm tuyệt đối học sinh mang điện thoại đến lớp. Tuy nhiên, chính điều này cũng gây ra nhiều tranh luận trái chiều: Liệu cấm triệt để có khả thi, hay cần một cách quản lý linh hoạt hơn?

Khung pháp lý và quy định hiện hành liên quan đến việc cấm điện thoại

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều văn bản nhấn mạnh việc hạn chế học sinh sử dụng điện thoại trong giờ học. Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định rõ: học sinh chỉ được sử dụng điện thoại khi phục vụ học tập và được sự đồng ý của giáo viên. Nhiều trường đã đưa quy định này thành nội quy: học sinh phải nộp điện thoại cho giáo viên chủ nhiệm, hoặc để trong tủ riêng trước khi vào lớp.

Thực tế, quy định về việc học sinh sử dụng điện thoại trong nhà trường đã được nêu rõ, và để cụ thể hóa, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng ban hành Công văn 5512/BGDĐT-GDTrH (18/12/2020), trong đó nhấn mạnh nguyên tắc: không bắt buộc học sinh trang bị điện thoại cho việc học; quyền quyết định cho phép sử dụng thuộc về giáo viên và phải nằm trong kế hoạch dạy học cụ thể. Điều này vừa bảo đảm quyền chủ động của giáo viên, vừa ngăn chặn tình trạng học sinh lạm dụng điện thoại trong lớp.

Tại Hà Nội, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cũng chỉ ra rằng thực tế triển khai còn nhiều bất cập. Một số học sinh vẫn sử dụng điện thoại không đúng mục đích, gây ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và nề nếp học đường. Do đó, Sở đã yêu cầu ban giám hiệu và giáo viên các trường quán triệt, thực hiện nghiêm túc Thông tư 32 và Công văn 5512, coi đây là căn cứ quan trọng để vừa quản lý chặt chẽ, vừa hướng tới khai thác điện thoại như một công cụ hỗ trợ học tập khi cần thiết.

Ở một số nơi, biện pháp cấm điện thoại tỏ ra hiệu quả khi giúp giảm tình trạng học sinh mất tập trung, không còn lén lút chơi game, lướt mạng xã hội trong giờ. Tuy nhiên, mặt khác, có không ít phụ huynh băn khoăn về sự an toàn của con em khi không thể liên lạc trực tiếp, đặc biệt trong trường hợp khẩn cấp.

Cấm điện thoại tuyệt đối – giải pháp cực đoan?

Quan điểm “cấm tuyệt đối” cho rằng điện thoại là yếu tố gây phân tâm lớn nhất trong học đường. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra, học sinh dành trung bình từ 2–4 giờ/ngày cho điện thoại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thói quen học tập và giấc ngủ. Vì vậy, việc cấm mang điện thoại vào trường được xem như “hàng rào” bảo vệ học sinh khỏi cám dỗ công nghệ.

Tuy nhiên, thực tế triển khai lại phát sinh không ít bất cập. Một số học sinh vẫn lén lút giấu điện thoại, khiến mối quan hệ giữa thầy – trò trở nên căng thẳng. Thậm chí, việc quản lý tập trung điện thoại cũng tiềm ẩn rủi ro mất mát, gây tranh cãi giữa nhà trường và phụ huynh.

Quản lý linh hoạt – giải pháp dung hòa giữa điện thoại và nhu cầu của học sinh

Ngược lại, nhiều ý kiến cho rằng thay vì cấm triệt để, cần hướng tới quản lý linh hoạt: học sinh được mang điện thoại nhưng phải sử dụng đúng mục đích. Ví dụ, trong các tiết học ngoại ngữ, giáo viên có thể cho phép học sinh tra cứu từ điển trực tuyến; trong môn khoa học, điện thoại có thể trở thành công cụ tìm kiếm tài liệu nhanh chóng.

Một số trường đã áp dụng mô hình “khóa điện thoại”: học sinh vẫn được mang điện thoại đến trường nhưng phải tắt nguồn, bỏ vào túi niêm phong và chỉ được sử dụng sau giờ học. Cách làm này vừa đảm bảo tính kỷ luật, vừa đáp ứng nhu cầu liên lạc khẩn cấp của phụ huynh.

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, điện thoại thông minh không chỉ là công cụ giải trí mà còn là công cụ học tập hữu ích. Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc “có điện thoại hay không”, mà ở cách học sinh được hướng dẫn để sử dụng chúng một cách văn minh, có trách nhiệm.

Thay vì chỉ nhìn nhận điện thoại như một “mối nguy”, nhà trường và gia đình cần phối hợp để giáo dục kỹ năng số cho học sinh: cách quản lý thời gian, cách nhận diện thông tin sai lệch, cách tự bảo vệ trên không gian mạng. Chỉ khi đó, việc dùng điện thoại trong trường mới thực sự trở thành một công cụ hỗ trợ học tập, thay vì là rào cản.

Tóm lại, cấm tuyệt đối có thể giải quyết phần ngọn, nhưng quản lý linh hoạt mới là giải pháp lâu dài, dung hòa được lợi ích của cả nhà trường, phụ huynh và học sinh.