Bộ Công Thương đề xuất chuyển việc quản lý dự trữ xăng dầu cho Bộ Tài chính

Bộ Công Thương vừa có báo cáo về công tác dự trữ xăng dầu quốc gia gửi Chính phủ. Theo cơ quan này, lượng dự trữ xăng dầu quốc gia tới cuối 2020 là gần 371,25 triệu lít, kg (tăng gần 13,8 triệu lít so với 2016). Chi phí bảo quản 2016-2020 là gần 291 tỉ đồng.

Tổng lượng xăng dầu dự trữ quốc gia đến cuối 2022 là hơn 367.125 m3, tấn. Trong đó, 55% là dầu diesel; trên 27% là xăng RON 92, còn lại là dầu mazut và nhiên liệu máy bay (Jet A1).

Theo khối lượng xăng dầu nhập ròng năm 2022 là 52.097m3/ngày, mức dự trữ xăng dầu quốc gia tương đương 7 ngày nhập ròng bình quân.

Nếu tính cả ba loại dự trữ xăng dầu, gồm dự trữ sản xuất, thương mại và dự trữ quốc gia, tổng lượng xăng dầu dự trữ đạt khoảng 65 ngày nhập ròng, thấp hơn tiêu chuẩn của IEA và mục tiêu tại các nghị quyết, quyết định của các cấp có thẩm quyền.

Trong bối cảnh thị trường xăng dầu nhiều biến động khó lường, có thể ảnh hưởng tới phát triển kinh tế xã hội, Bộ Công Thương nghiên cứu mở rộng, nâng cao năng lực dự trữ xăng dầu quốc gia, đảm bảo an ninh năng lượng và cân đối cung cầu xăng dầu trong mọi tình huống.

Hiện việc dự trữ xăng dầu quốc gia được Bộ Công Thương ký hợp đồng bảo quản với 4 doanh nghiệp, gồm Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil), Công ty Trách nhiệm hữu hạn MTV Dầu khí Đồng Tháp (Petec) và Công ty cổ phần nhiên liệu bay Petrolimex.

Quy định pháp luật về xăng dầu dự trữ quốc gia còn hạn chế, thiếu thống nhất

Cũng tại báo cáo, Bộ Công Thương nêu một số khó khăn trong thực hiện dự trữ xăng dầu quốc gia. Theo Bộ Công Thương, "nhận thức về vai trò, vị trí xăng dầu quốc gia của các cấp, ngành chưa đầy đủ. Quy định pháp luật về xăng dầu dự trữ quốc gia hạn chế, thiếu thống nhất. Một số cơ chế, chính sách chưa phù hợp thị trường, chậm được sửa đổi".

Hiện nay, Bộ Tài chính - cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ quản lý chất lượng các mặt hàng dự trữ quốc gia chưa ban hành quy chuẩn với mặt hàng thuộc lĩnh vực dự trữ quốc gia. Vì vậy, quy định định mức, tỉ lệ hao hụt xăng dầu dự trữ quốc gia, xử lý hao hụt đang áp dụng và duy trì tạm thời theo Thông tư 43/2015 của Bộ Công Thương.

Cơ quan này đề nghị Bộ Tài chính sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật dự trữ quốc gia xăng dầu để tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức quản lý. 

Ngoài ra, Bộ Tài chính cần sớm thẩm định hồ sơ hạn mức chênh lệch kinh phí, tính khả thi khi chuyển chủng loại xăng (RON 92 sang RON 95) và dầu dự trữ (diesel 0,025S sang 0,05S) để làm cơ sở cấp bù chênh lệch cho các doanh nghiệp. Riêng việc chuyển dự trữ xăng RON 92 sang RON 95 cần xây dựng phương án chuyển đổi, báo cáo Thủ tướng xem xét, quyết định.

Bộ Công Thương cho biết đã hai lần đôn đốc Bộ Tài chính có ý kiến với các vấn đề trên nhưng chưa nhận được phản hồi.

Do đó, Bộ Công Thương đề xuất, trong giai đoạn 2023-2024 cần sửa đổi, bổ sung các luật, như Luật Dự trữ quốc gia, Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Các Bộ cần khẩn trương ban hành Quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật dự trữ quốc gia xăng dầu để tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức quản lý xăng dầu quốc gia.

Trong thời gian chờ sửa các luật liên quan, Bộ Công Thương kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép tiếp tục duy trì quản lý xăng dầu quốc gia như hiện nay. Tức là bảo quản chung với xăng dự trữ thương mại, cho tới khi có quy định mới Quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật dự trữ quốc gia xăng dầu để tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức quản lý xăng dầu quốc gia, thay thế các quy chuẩn kỹ không đáp ứng yêu cầu trong quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia.

Đồng thời đề nghị thống nhất đầu mối quản lý mặt hàng xăng dầu dự trữ quốc gia. Hiện Bộ Tài chính đang trực tiếp quản lý dự trữ quốc gia với các mặt hàng thiết yếu, dân sinh như gạo. Xăng dầu cũng là mặt hàng thiết yếu, nên Bộ Công Thương đề xuất chuyển nhiệm vụ quản lý dự trữ xăng dầu quốc gia sang Bộ Tài chính trong giai đoạn 2024-2025.

Hai phương án nâng dự trữ xăng dầu quốc gia

Trong bối cảnh thị trường nhiều biến động khó lường, hai phương án nâng dự trữ xăng dầu quốc gia được Bộ Công Thương đề xuất tới cấp có thẩm quyền. Một là, nâng dự trữ lên 20 ngày nhập ròng vào 2025, chưa gồm dầu thô. Mức này gấp 3 lần hiện nay. Hai là, mức dự trữ sẽ đạt 15 ngày nhập ròng, gấp đôi hiện nay.

Song hai kịch bản này chỉ đạt được khi các cơ quan quản lý tháo gỡ khó khăn trong mua, xuất cấp xăng dầu dự trữ và sớm ban hành Quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật dự trữ quốc gia xăng dầu; cũng như đẩy nhanh xây dựng kho bảo quản riêng.