Phải có hành động cụ thể để biến những giá trị văn hóa của các dân tộc thiểu số thành tài sản có giá trị kinh tế, trong đó gắn với phát triển du lịch 

Hội thảo khoa học “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” có sự tham dự của nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu, đại diện các ban, bộ, ngành cùng đội ngũ nghệ nhân và đồng bào các dân tộc đang gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, TS Trịnh Ngọc Chung - Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam khẳng định, văn hóa luôn được xác định là nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững, góp phần xây dựng kinh tế, xóa đói giảm nghèo và nâng cao chất lượng đời sống xã hội. Trong mọi giai đoạn, Đảng và Nhà nước ta luôn coi bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp bách vừa lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ hiện nay.

Để cụ thể hóa và tiếp tục triển khai nhiệm vụ về công tác văn hóa nói chung và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số trong thời gian tới, cần phải có hành động cụ thể để biến những giá trị văn hóa của họ thành tài sản có giá trị kinh tế, trong đó gắn với phát triển du lịch là một cách hiệu quả.

Theo TS Trịnh Ngọc Chung, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch sẽ đạt mục tiêu kép, vừa góp phần đưa các giá trị văn hóa của đồng bào trở thành sản phẩm có giá trị kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho họ vừa lan tỏa bản sắc văn hóa của các tộc người tới người dân và du khách. 

Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), việc ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và phát huy gìn văn hóa là xu thế tất yếu. Phải có cơ chế và giải pháp kịp thời để hạn chế những tác động tiêu cực, bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về gìn giữ và phát huy văn hóa.

Tại hội thảo, các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý văn hóa du lịch, các nghệ nhân và đại diện cộng đồng cùng trao đổi những ý kiến đóng góp tâm huyết nhằm góp phần gìn giữ bản sắc và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. 

Theo PGS.TS Lâm Bá Nam, Chủ tịch Hội Dân tộc học và nhân học Việt Nam, nước ta có 54 tộc người, mỗi tộc người đều sở hữu kho tàng tri thức phong phú, được tích lũy qua nhiều thế hệ. Đây là nguồn lực đặc biệt quý giá cần được trân trọng và khai thác đúng cách trong tiến trình phát triển bền vững.

Nhấn mạnh chúng ta đã có nhiều nghiên cứu về những giá trị văn hóa của các tộc người nhưng chưa thực sự đánh thức được tiềm năng của nguồn lực quý giá này, PGS.TS Lâm Bá Nam cho rằng: "Đã đến lúc cần “đánh thức” hệ giá trị văn hóa của từng tộc người. Bên cạnh chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, quan trọng hơn cả, muốn phát triển du lịch bền vững, văn hóa tộc người chính là hồn cốt".

PGS.TS Nguyễn Duy Thiệu - Hội Dân tộc học và nhân học Việt Nam quan tâm đến việc cân bằng giữa bảo tồn và phát triển, cần đặt nguyên tắc bảo tồn lên hàng đầu, không đánh đổi văn hóa vì lợi ích trước mắt. Việc phát huy giá trị văn hóa phải bảo đảm bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng. Theo đó, PGS.TS Nguyễn Duy Thiệu đề xuất một số giải pháp: Xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững; Kiểm soát quy mô du lịch; Đầu tư vào du lịch cộng đồng có trách nhiệm; Đào tạo kỹ năng cho người dân địa phương có thể tham gia kinh doanh du lịch và giữ gìn bản sắc văn hóa; Tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý và quảng bá di sản...

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định, tài nguyên giá trị văn hóa chúng ta càng khai thác lại càng sinh sôi. Vì vậy cần có cách thích hợp và tích cực để khai thác, phát huy có hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá và vô tận này.

Hơn 100 tham luận từ các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý văn hóa du lịch, các nghệ nhân và đại diện cộng đồng được đưa ra tại hội thảo. Các ý kiến tham luận này góp phần quan trọng vào việc xây dựng cơ sở lý luận, thực tiễn và chính sách cho công tác bảo tồn – phát huy văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững trong thời gian tới.