Báo chí phải đồng hành cùng với dân tộc, làm tốt chức năng phản biện xã hội

Ngày 24/12, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị Báo chí toàn quốc tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023 với sự tham gia của hơn 700 đại biểu.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa dự và chỉ đạo Hội nghị. 

Công tác báo chí năm 2022 đạt nhiều kết quả quan trọng

Báo cáo công tác báo chí năm 2022 tại Hội nghị, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Trần Thanh Lâm cho biết: Năm qua là năm tình hình quốc tế, khu vực có nhiều biến động phức tạp, khó lường. Trong bối cảnh đó, công tác báo chí đã thực hiện theo chỉ đạo chặt chẽ của Đảng, Nhà nước. Từ đó, đã chủ động, tích cực, kịp thời, nhạy bén để ưu tiên dung lượng, thời lượng tuyên truyền, nghiên cứu các Nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng, Nhà nước vào cuộc sống; góp phần rất quan trọng vào việc củng cố, tăng cường niềm tin đối với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước.

Cụ thể, báo chí đã thông tin, tuyên truyền tốt việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; các nghị quyết, kết luận, quy định của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Thông tin, tuyên truyền đậm nét, có chiều sâu chỉ đạo, điều hành của Quốc hội trong công tác lập pháp, giám sát, thực thi pháp luật; của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương về công tác phòng, chống dịch COVID-19; đẩy nhanh tốc độ phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội…

Báo chí cũng đã làm tốt công tác tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tuyên truyền về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển được đẩy mạnh, tạo thành phong trào, là một điểm sáng trong năm 2022. Tuyên truyền về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch tiếp tục được duy trì với nhiều hình thức, nội dung thông tin phong phú, sắc nét.

Công tác thanh tra, chấn chỉnh hoạt động báo chí tiếp tục được thực hiện bài bản, quyết liệt, giữ kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động báo chí.

Năm 2022, cơ quan chức năng đã xử phạt vi phạm hành chính đối với 32 lượt cơ quan báo chí, tước quyền sử dụng giấy phép trong thời hạn 3 tháng đối với 2 cơ quan báo chí, thu hồi thẻ nhà báo đối với 1 tổng biên tập, những giải pháp trên đang tạo ra sự chuyển biến rất cơ bản và tích cực trong hoạt động báo chí.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác báo chí vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật không còn phù hợp kéo dài, chưa theo kịp yêu cầu của xã hội; một số cơ quan chưa phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm, e dè, né tránh trong xử lý vi phạm hoạt động báo chí; vai trò của hội nhà báo các cấp vẫn còn hạn chế, chưa chủ động trong việc xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo.

Nhiều cơ quan chủ quản báo chí còn buông lỏng quản lý; thiếu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, chấn chỉnh; đầu tư cho cơ quan báo chí trực thuộc. Một số cơ quan báo chí tỉ lệ giữa thông tin tích cực và thông tin về mặt trái chưa cân đối; tính định hướng, tính dẫn dắt của báo chí trong một số vụ việc, trường hợp còn chậm, thiếu nhạy bén; vẫn còn thông tin giật gân, câu khách, không bảo đảm tính chính trị, định hướng, nhân văn. Tình trạng "báo hóa" tạp chí, các biểu hiệu "tư nhân hóa" báo chí vẫn chưa được khắc phục triệt để…

Những hạn chế, thiếu sót trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, như vấn đề kinh tế báo chí ngày càng khó khăn; cạnh tranh của các nền tảng xuyên biên giới; lãnh đạo nhiều cơ quan báo chí còn hạn chế về năng lực…

Các nhóm nhiệm vụ đối với cơ quan báo chí năm 2023

Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Trần Thanh Lâm cho biết: Năm 2023, các cơ quan chức năng xác định cần đẩy mạnh thực hiện 7 nhóm nhiệm vụ đối với cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí; 3 nhóm nhiệm vụ đối với cơ quan chủ quản báo chí và 5 nhóm nhiệm vụ đối với cơ quan báo chí.

Theo đó, với cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí sẽ phải tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, sự phối hợp nhằm tạo sự thống nhất trong quản lý báo chí. Nghiên cứu sửa đổi một số quy định trong quản lý báo chí; ban hành quy định trách nhiệm, quyền hạn và bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng và kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí thay thế quy định cũ; đẩy mạnh thanh tra, giải quyết căn bản các vấn đề nóng, nhất là những hành vi thực hiện sai tôn chỉ, mục đích; xử lý dứt điểm tình trạng "báo hóa" tạp chí, "báo hóa" trang thông tin điện tử, rà soát biểu hiện "tư nhân hóa" báo chí…

Đối với cơ quan chủ quản báo chí, yêu cầu cần tăng cường thực hiện nhiệm vụ chủ quản báo chí; đảm bảo điều kiện để các cơ quan báo chí hoạt động, đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của báo chí; phối hợp trong rà soát, chấn chỉnh hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc.

Đối với cơ quan báo chí, cần tăng cường xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí, giáo dục đạo đức nghề nghiệp, chuyên môn nghề nghiệp. Đặc biệt, cần nhận thức rõ vị trí, chức năng, nhiệm vụ của báo chí cách mạng, bám sát tôn chỉ, mục đích. Với cơ quan tạp chí, tập trung thông tin chuyên sâu, chuyên ngành, đảm bảo tỉ lệ, hàm lượng nội dung mang tính học thuật, tin lý luận, phân tích, kiến giải chuyên sâu, chuyên ngành bám sát tôn chỉ, mục đích…

6 sứ mệnh lớn báo chí cần thực hiện trong giai đoạn tới

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh vai trò, sứ mệnh của báo chí và kết quả hoạt động của báo chí. Ông cho rằng vừa qua báo chí đã góp phần vào thành công của công tác tư tưởng văn hóa, công tác tuyên giáo của Đảng cũng như bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các luận điệu sai trái thù địch.

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương cho rằng, trong giai đoạn tới, báo chí có 6 sứ mệnh lớn cần thực hiện:

Thứ nhất, làm tốt hơn nữa chức năng định hướng tư tưởng, nội dung này báo chí đã làm tốt rồi, cần phải làm tốt hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác tuyên truyền và cách mạng. 

Thứ hai, từ thực tiễn phong phú, có sự phản ánh sinh động, có trọng tâm, trọng điểm, báo chí đi sâu vào những điểm mới, điểm khó, vùng sâu vùng xa để đồng hành cùng dân tộc, cùng đất nước và kiều bào ta ở nước ngoài. 

Thứ ba, báo chí cần phát huy dân chủ kỷ cương, vì lợi ích quốc gia, vì lợi ích dân tộc, tôn vinh sự nhân văn, chân – thiện – mỹ, tôn vinh sự sáng tao của nhân dân ta trong thời kỳ mới, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh hạnh phúc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. 

Thứ tư, nhận thức đầy đủ hơn về chức năng phản biện xã hội. Bởi chỉ có phản biện đúng, trúng mới đưa được đường lối của Đảng vào thực tiễn, để đưa ý đảng đến gần dân hơn; đồng thời, chống lại những tư tưởng sai trái, những suy thoái về tư tưởng, đạo đức... Mặt khác, báo chí cũng cần tỉnh táo, kiên định để thực hiện mục tiêu phản biện xã hội. 

Thứ năm, báo chí cần tiếp tục thể hiện vai trò bảo vệ nền tảng tư tưởng xã hội, định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Thứ sáu, báo chí phải là lực lượng đồng hành, tiên phong hơn nữa trong nhiệm vụ tuyên truyền thông tin, đối ngoại.

Để làm tốt những sứ mệnh trên, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương yêu cầu báo chí phải làm tốt 6 nhiệm vụ:

Thứ nhất, thực hiện thật tốt Đề án tổng thể kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam. Đề án này không phải là một đề án kỷ niệm ngày truyền thống thông thường mà phải mang tính chiến đấu, hướng tới xây dựng nền báo chí cách mạng nhân văn hơn, phải có tầm nhìn đến năm 2045.

Thứ hai, mặc dù chúng ta đã làm tốt, tuy nhiên vẫn còn những điểm nghẽn cho nên cần rà soát, đánh giá lại quy hoạch quản lý phát triển báo chí, xuất bản, làm sao đúng thực tiễn, có đặc thù và tổng kết 5 năm thực hiện.

Thứ ba, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến báo chí, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới. Chủ trương thì có rồi, có sự động thuận cao của các cơ quan, ban ngành và địa phương và sẽ triển khai trong thời gian tới.

Thứ tư, về nguồn lực phát triển báo chí. Có 3 nguồn lực: Con người, đầu tư và tài chính ngân sách. Tuy nhiên nguồn lực con người là quan trọng nhất. Do đó, vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn và xây dựng mô hình về con người báo chí cần phải đặt ra.

Thứ năm, vấn đề xây dựng tổ chức Đảng trong cơ quan báo chí. Nơi nào có tổ chức đảng cần làm cho tốt, một số cơ quan báo chí chưa có thì trách nhiệm là của tổng biên tập, của đảng viên và đội ngũ phóng viên ở cơ quan báo chí đó, tinh thần chung là phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Thứ sáu, đồng hành với mục tiêu chung đó là khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và tự lực tự cường của nhân dân. Để làm được việc này phải thông qua giáo dục, do đó trách nhiệm của báo chí là rất quan trọng, hướng người dân làm theo. Đồng thời phải đồng hành với an sinh xã hội, đây là lợi thế của báo chí. Thời gian qua, nhiều cơ quan báo chí đã làm tốt, tuy nhiên cần làm tốt hơn.

Với tinh thần dân chủ, nghiêm túc, thẳng thắn và trách nhiệm, Hội nghị cũng thảo luận, dành thời gian lắng nghe các đại biểu tham luận, trao đổi, chia sẻ về những vấn đề cần quan tâm trong công tác báo chí hiện nay. Qua đó, Hội nghị nhận diện xu hướng, thách thức, xác định những nhiệm vụ, giải pháp cho năm 2023 và những giai đoạn tiếp theo.

Hội nghị đã thống nhất nhận định về định hướng năm 2023 là năm bản lề triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Do đó, đòi hỏi các cơ quan báo chí, đội ngũ người làm báo và các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí cần tập trung phát huy những kết quả đã đã được, đồng thời triệt để khắc phục những tồn tại, hạn chế nhằm "Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại".

Tại Hội nghị, Ban Tuyên giáo Trung ương tặng Bằng khen cho 10 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác báo chí năm 2022 và 22 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác thông tin, tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị năm 2022.