3 tháng, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới nộp thêm hơn 1.000 tỉ đồng tiền thuế

Trong báo cáo gửi tới các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, từ năm 2018 đến hết tháng 4/2022, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới đã kê khai và nộp cho cơ quan thuế Việt Nam 5.111 tỉ đồng. Trong đó, số thuế Facebook đã nộp là 1.965 tỉ đồng, Google cũng nộp 1.902 tỉ và Microsoft là 651 tỉ đồng.

So với số liệu Bộ trưởng báo cáo hồi tháng 3, số thuế thu được từ các nền tảng số đến nay tăng thêm 1.100 tỉ đồng.

Tuy nhiên, theo thống kê trong những năm qua, doanh thu chỉ tính riêng của Facebook và Google tại Việt Nam đã chiếm khoảng 70% doanh thu thị trường quảng cáo trực tuyến, lên đến vài trăm triệu USD mỗi năm. Vì vậy, nếu đem khoản nộp thuế này so sánh với khoản doanh thu trên trong suốt 4 năm qua, tỉ lệ đóng thuế vẫn bị cho là thấp.

Về quản lý thu thuế với các tổ chức, cá nhân Việt Nam có thu nhập từ cung cấp dịch vụ số xuyên biên giới, hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, cơ quan thuế đã thu khoảng 735 tỉ đồng tính tới hết tháng 4/2022 qua hoạt động xử lý vi phạm, chống thất thu. 

Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, hoạt động quản lý thu thuế đối với hàng hóa, nền tảng dịch vụ xuyên biên giới, theo quy định hiện hành được thực hiện thông qua các tổ chức tại Việt Nam (thuế nộp thay nhà thầu nước ngoài) với số thu bình quân trên 1.100 tỉ đồng/năm.

Theo nội dung báo cáo, với sự phát triển của nền kinh tế số trong thời gian qua, việc kinh doanh trên nền tảng số trở nên phổ biến. Trên cơ sở khai thác thông tin, hiện nay tại Việt Nam có 139 đơn vị chủ sở hữu sàn giao dịch thương mại điện tử, gồm 41 sàn thương mại điện tử bán hàng, 98 sàn thương mại điện tử cung cấp dịch vụ và 3 công ty đối tác của các nhà cung cấp nước ngoài được thay nhà cung cấp nước ngoài trả tiền cho các tổ chức, cá nhân có quan hệ giao dịch với các nhà cung cấp nước ngoài; tương ứng với số lượng khách hàng trung bình truy cập các sàn khoảng 3,5 triệu lượt khách/ngày.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, những đặc trưng của nền kinh tế số và tình hình phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử tại Việt Nam đã đặt ra nhiều thách thức không nhỏ đối với quản lý thuế.

Khó khăn đầu tiên phải nhắc tới là khả năng quản lý đầy đủ các nguồn thu, đối tượng nộp thuế. Hiện, việc thu thuế này tại phần lớn các quốc gia dựa trên sự hiện diện của người nộp thuế, trong khi doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh nền tảng số, xuyên biên giới có thể phân bổ thu nhập về địa điểm có lợi nhất về thuế theo quy định từng nước.

Thứ hai là không xác định được căn cứ tính thuế. Trên môi trường số, các hoạt động kinh doanh có thể thực hiện thông qua website hiện diện ở một khu vực thị trường nào đó mà không cần sự hiện diện vật chất của người nộp thuế. Điển hình cho hoạt động này là quảng cáo trực tuyến và các hoạt động tương tác thông qua nền tảng các mạng xã hội.

Khó khăn thứ ba là không phân biệt rõ loại thu nhập làm cơ sở đánh thuế. Trong nền kinh tế số rất khó phân biệt một số loại thu nhập, đặc biệt là bản quyền, phí dịch vụ và lợi nhuận kinh doanh. Ví dụ, điển hình là doanh thu liên quan đến phần mềm, sản phẩm nội dung thông tin số, các ứng dụng đăng tải trên mạng,... rất khó để xác định số tiền chi trả cho bản quyền, phí dịch vụ hay lợi nhuận kinh doanh. 

Không ít dịch vụ được cung cấp xuyên biên giới vào thị trường Việt Nam, được người tiêu dùng, các tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam mua trực tiếp và thanh toán qua thẻ tín dụng, như phim trực tuyến Netflix, nhạc trực tuyến, các ứng dụng đặt khách sạn trực tuyến… vẫn đang là bài toán nan giải về việc thu thuế nhà thầu.

Ngoài ra, mô hình kinh tế chia sẻ, như Grab, cũng đặt ra nhiều câu hỏi trong việc xác định ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh làm căn cứ tính thuế giá trị gia tăng, nghĩa vụ khai thuế.

Bên cạnh đó, việc kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử cũng gặp khó. Do chủ thể kinh doanh thương mại điện tử không cần đến cửa hàng, cửa hiệu theo cách truyền thống, các giao dịch hoàn toàn thực hiện bằng phương thức điện tử, máy chủ có thể đặt tại nước ngoài, một đối tượng có thể có nhiều gian hàng trên 1 sàn giao dịch thương mại điện tử và cùng lúc trên nhiều sàn giao dịch thương mại điện tử, cùng lúc trên nhiều trang mạng xã hội.

Để quản lý và tránh thất thu thuế trong kinh doanh nền tảng số, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, các quy định về quản lý thuế (thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân, doanh nghiệp) sẽ được sửa, bổ sung. Việc sửa này theo hướng các tổ chức trung gian thanh toán, đối tác nhà cung cấp nền tảng số nước ngoài và chủ sở hữu sàn thương mại điện tử có trách nhiệm cung cấp thông tin, khai thuế, nộp thuế thay cho người bán. Ngành thuế cũng nâng cấp hạ tầng công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu về quản lý thuế, quản lý rủi ro với thương mại điện tử...

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội ngày 7 - 9/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc sẽ trả lời những thắc mắc xoay quanh các hoạt động của thị trường vốn, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua, giải pháp chấn chỉnh và xử lý các hành vi vi phạm, đặc biệt là tình trạng thao túng, làm giá, đưa thông tin xuyên tạc, thiếu kiểm chứng, không chính xác ảnh hưởng đến thị trường; giải pháp về xây dựng, phát triển thị trường tài chính lành mạnh, bảo đảm an toàn, bền vững trong thời gian tới.