Xuất khẩu sang EU - cần chuẩn bị để tận dụng tối đa cơ hội

Thương mại Việt Nam và EU – nhiều dấu hiệu tích cực

Hai năm qua kể từ khi EVFTA được thực thi, xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, lạm phát và bối cảnh khó khăn của kinh tế thế giới, đặc biệt là những biến động của thị trường EU được cho là sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian tới. Do đó, các doanh nghiệp cần chuẩn bị một kế hoạch bài bản để tận dụng tối đa các cơ hội thị trường và lợi thế to lớn mà hiệp định này mang lại.

Bà Nguyễn Thảo Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Tiếp thị Âu - Mỹ (Bộ Công Thương) chia sẻ về kết quả hiệp định EVFTA sau 2 năm thực thi, cho biết trong năm 2021 và những tháng đầu năm 2022, trao đổi thương mại hai chiều Việt Nam - EU tiếp tục đà phục hồi và tăng trưởng rất mạnh, kể cả so với thời kỳ trước đại dịch COVID-19. Đặc biệt, Hiệp định EVFTA còn hỗ trợ tích cực cho hàng Việt Nam và EU tiếp cận thị trường của nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng hóa nguồn cung hai bên.

Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và EU đạt 52,5 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu là 39,7 tỷ USD, tăng 23,5%.

Đồng thời, EU hiện là đối tác thương mại hàng đầu và là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân 7,5% và thị phần bình quân 13,6%. 

Đáng chú ý là xuất khẩu của Việt Nam sang hầu hết các thị trường EU đều tăng trưởng tốt và có chuyển biến tích cực.

Ngoài ra, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang EU có xu hướng mở rộng và đa dạng hóa. Việc thực thi hiệp định EVFTA cũng đã góp phần quan trọng giúp hàng hóa Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị phần tại EU.

Theo số liệu của Eurostat, trong 8 tháng đầu năm 2022, hàng hóa Việt Nam chiếm 1,8% tổng kim ngạch nhập khẩu của EU từ các thị trường bên ngoài, cao hơn Malaysia 1,2% và các nước ASEAN khác, Thái Lan 0,9%, Indonesia 0,7%, Singapore 0,7%. Điều này cho thấy đây là một kết quả hết sức tích cực và là bước khởi đầu tốt đẹp cho sự phát triển kinh tế thương mại giữa Việt Nam và EU trong tương lai.

Đổi mới, xây dựng kế hoạch để tận dụng cơ hội

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thảo Hiền cho rằng, trong bối cảnh dự báo, tình hình quốc tế vẫn còn diễn biến phức tạp, nhiều biến động, nhất là những bất ổn về địa chính trị khu vực và toàn cầu khiến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường EU gặp nhiều thách thức. Do tình hình lạm phát kéo theo nhu cầu tiêu dùng giảm, giá nguyên vật liệu, chi phí vận chuyển cũng tăng cao.

Đồng thời, nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU còn khó khăn do chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu cao của EU từ quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc đến các vấn đề về môi trường, xã hội và phát triển bền vững.

Ngoài ra, EU cũng thường xuyên rà soát, điều chỉnh các quy định khiến doanh nghiệp Việt Nam trong nhiều trường hợp khó nắm bắt và thích nghi.

Theo thống kê sơ bộ từ Văn phòng SPS Việt Nam, hai năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực (8/2020-8/2022), EU đã ban hành khoảng 71 dự thảo đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam và điều chỉnh khoảng 146 quy định liên quan.

Điểm đáng chú ý là EU đang có xu hướng tăng cường tiêu chuẩn hóa, luật hóa các quy định và thắt chặt các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến khí hậu/môi trường, phát triển bền vững và chuyển đổi xanh.

Ủy ban châu Âu gần đây đã công bố một loạt đề xuất quy định mới như Cơ chế giám sát điều chỉnh các-bon biên giới (CBAM), Dự luật ngăn chặn nạn phá rừng COM(2021) 706, hay gói quy định về các sản phẩm bền vững, tuần hoàn… Việc triển khai các quy định trên có khả năng tác động đáng kể đến xuất khẩu hàng hóa, gia tăng thêm hàng rào về mặt kỹ thuật và hành chính đối với cả các mặt hàng nông nghiệp đến công nghiệp.

Để nắm bắt cơ hội gia tăng xuất khẩu, bà Nguyễn Thảo Hiền cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam cần nỗ lực đổi mới, xây dựng kế hoạch bài bản để tận dụng cơ hội thị trường và lợi thế to lớn mà EVFTA mang lại. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần xây dựng tầm nhìn dài hạn, chiến lược kinh doanh cho từng sản phẩm cụ thể và từng thị trường mục tiêu; đa dạng hóa thị trường, bổ sung thêm sản phẩm tại các thị trường ngách, có lợi thế cạnh tranh.

Mặt khác, các công ty phải thâm nhập thị trường mới thông qua các chuỗi siêu thị, cửa hàng bán lẻ tại các quốc gia mục tiêu khác nhau ở châu Âu, đồng thời lựa chọn phân khúc thị trường và kênh phân phối phù hợp với sản phẩm và quy mô kinh doanh.

Nhằm đảm bảo tuân thủ chặt chẽ tiêu chuẩn và quy định nhập khẩu của EU, doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng truy xuất nguồn gốc, đáp ứng quy tắc xuất xứ để được hưởng các ưu đãi từ EVFTA.

Hơn nữa, tăng cường hợp tác, liên kết chuỗi, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; chú trọng xây dựng và phát triển thương hiệu.

Đặc biệt, doanh nghiệp có thể tìm kiếm các đối tác đầu tư nước ngoài để tận dụng nguồn công nghệ, nguồn vốn cũng như kinh nghiệm của các nước phát triển. Hiện nay, việc gia tăng các tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững là xu hướng tất yếu trên toàn cầu, không riêng tại thị trường EU.

Vì vậy, việc đổi mới công nghệ, đầu tư dây chuyền máy móc hiện đại, hệ thống xử thải theo tiêu chuẩn quốc tế, hướng đến các tiêu chí sản xuất xanh, sạch, thân thiện môi trường và đảm bảo các điều kiện cho người lao động là nhóm giải pháp cần thiết.