Việt Nam thu hút 15,5 tỷ đô la sau khi đạt thỏa thuận JETP

Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) là gì

"Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng" (JETP) là một cơ chế hợp tác tài chính mới, với mục đích giúp một số nền kinh tế mới nổi phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch thực hiện quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng. Mục tiêu là hỗ trợ các lộ trình tự xác định của các quốc gia khi họ ngừng sản xuất và tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, đồng thời giải quyết các vấn đề xã hội liên quan, chẳng hạn như đảm bảo đào tạo và tạo việc làm thay thế cho những người lao động bị ảnh hưởng và các cơ hội kinh tế mới cho các cộng đồng bị ảnh hưởng.

JETP đầu tiên như vậy xuất hiện từ COP 26 ở Glasgow, khi Nam Phi được Pháp, Đức, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu hứa tài trợ 8,5 tỷ USD. Nhóm thứ hai gồm các quốc gia được công bố là đối tác trong cách tiếp cận của JETP bao gồm Ấn Độ, Indonesia, Việt Nam và Senegal. Kể từ đó, nhóm tài trợ đã được mở rộng thêm các ngân hàng phát triển đa phương, ngân hàng phát triển quốc gia và các cơ quan tài chính phát triển.

Do có sự tham gia của một nhóm tương đối nhỏ các bên tham gia, JETP có khả năng đạt được tiến bộ nhanh hơn nhiều trong quá trình chuyển đổi năng lượng so với những gì có thể đạt được trong các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên hợp quốc, nơi các quốc gia sản xuất dầu khí lớn có thể phủ quyết thỏa thuận.

Vào tháng 11 năm 2022 tại COP 27 ở Sharm el-Sheikh, Nam Phi đã công bố Kế hoạch thực hiện JETP (JETP IP), trong đó đưa ra các yêu cầu đầu tư ưu tiên trong lĩnh vực điện, phương tiện sử dụng năng lượng mới và hydro xanh. Khoản tài chính cần thiết để đạt được các mục tiêu của JETP IP, ở mức 98 tỷ USD, cao hơn nhiều so với mức 8,5 tỷ USD được công bố tại Glasgow. Điều này có nghĩa là JETP IP rộng hơn nhiều, vì vậy nó thực tế hơn trong việc đặt ra các nhu cầu chuyển, đồng thời chỉ ra quy mô thay đổi cần thiết ở nhiều quốc gia để đạt được chuyển đổi năng lượng công bằng.

Tại hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo G20 ở Bali, cũng trong tháng 11, thỏa thuận JETP của Indonesia đã được công bố: 20 tỷ USD tài chính trong vòng 3 đến 5 năm, một nửa từ các nhà tài trợ và một nửa từ khu vực tư nhân. JETP đã vạch ra quỹ đạo phát thải cho quốc gia và cách đạt được mục tiêu đó: đạt mức phát thải cao nhất của ngành điện vào năm 2030, chứ không phải năm 2037 trước đó và giới hạn mức phát thải carbon dioxide thấp hơn khoảng một phần tư so với dự kiến trước đây vào cùng thời điểm.

Việt Nam là quốc gia mới nhất phê chuẩn JETP

Vào ngày 14 tháng 12, Việt Nam đã trở thành quốc gia mới nhất đạt thỏa thuận JETP với các quốc gia và tổ chức tài chính hàng đầu nhằm huy động 15,5 tỷ đô la tài chính công và tư nhân trong vòng 3-5 năm tới để hỗ trợ chuyển đổi xanh của Việt Nam.

Thỏa thuận đạt được giữa Thủ tướng Phạm Minh Chính với lãnh đạo các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Italia, Canada, Nhật Bản, Na Uy, Đan Mạch và EU trong chuyến thăm EU-ASEAN của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị thượng đỉnh tại Bỉ.

Đối tác sẽ hỗ trợ Việt Nam đạt được mục tiêu không phát thải vào năm 2050, đẩy nhanh đạt đỉnh điểm phát thải khí nhà kính và chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch.

Theo các điều khoản của thỏa thuận, JETP sẽ huy động 15,5 tỷ USD vốn đầu tư công và tư nhân ban đầu trong vòng 3 đến 5 năm tới để hỗ trợ quá trình chuyển đổi của Việt Nam từ điện than.

Việt Nam là nước thứ ba ký kết JETP sau Nam Phi tại COP26 và Indonesia tại hội nghị thượng đỉnh G20 năm nay.

JETP cho Việt Nam được xây dựng dựa trên Hiệp định đối tác đầu tư cơ sở hạ tầng và đầu tư toàn cầu G7 (PGII), do Vương quốc Anh khởi xướng, nhằm thu hẹp khoảng cách đầu tư cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển.

Sau lễ ký kết, Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã có bài phát biểu và chúc mừng Việt Nam về quan hệ đối tác trao đổi năng lượng. Thủ tướng Sunak ca ngợi mô hình JETP như một yếu tố thay đổi cuộc chơi trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, sử dụng viện trợ quốc tế để khai thông hàng tỷ đô la tài chính tư nhân.