Đặc điểm của học sinh, học viên ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Lào Cai - Cam Đường là nhiều dân tộc, pha trộn giữa môi trường đô thị và nông thôn miền núi, điều kiện kinh tế còn khó khăn, phong tục tập quán khác nhau… Vậy làm thế nào để duy trì và thu hút học sinh, học viên?

Kỷ cương gắn với tình thương và trách nhiệm ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên Lào Cai - Cam Đường

Chứng kiến tiết học môn Vật lý của cô giáo Hoàng Thị Thu Huyền, chúng tôi bắt gặp không khí học tập sôi nổi mà nghiêm túc, thân thiện cởi mở giữa giáo viên và học sinh, trái hẳn với những định kiến bên ngoài xã hội về nơi vừa học vừa làm.

Định kiến về trung tâm giáo dục thường xuyên và mô hình vừa học vừa làm là coi nhẹ, cho rằng đây là môi trường học tập "kém chất lượng" hoặc chỉ dành cho những học sinh không đủ năng lực vào trường trung học phổ thông chính quy. Thực chất, mô hình giáo dục thường xuyên và vừa học vừa làm là một "hướng mở" giúp người học có nhiều lựa chọn linh hoạt, học tập liên tục và có cơ hội nghề nghiệp tốt hơn, chứ không phải là điểm dừng cho những người "bất tài". Mô hình này chú trọng kết hợp học văn hóa với học nghề, giúp học viên có kỹ năng thực tế và cơ hội việc làm sau khi ra trường.

Cô giáo chủ nhiệm Hoàng Thị Thu Huyền cho biết: Lớp 11A5 có gần 50 học sinh, với những hoàn cảnh khác nhau nhưng chung một điểm, đa số là con em người lao động nông thôn, đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế hạn chế; lực học trung bình và yếu. Thời gian đầu, việc dạy và học rất khó khăn, tỷ lệ chuyên cần thấp vì nhiều học sinh mặc cảm, ngại học, tiếp thu chậm. Bám sát phương châm: "Kỷ cương gắn với tình thương và trách nhiệm", các giáo viên bộ môn phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm kiên trì giảng dạy, lắng nghe và giải đáp tỷ mỷ, thấu đáo từng nội dung, bài học cho học sinh.

Trung tâm xây dựng và đề ra nội quy, quy chế cụ thể với từng điều khoản về trách nhiệm và nghĩa vụ của giáo viên và học sinh, học viên. Trên cơ sở đó đánh giá, xếp loại đối với giáo viên và học sinh của Trung tâm qua từng tháng, từng quý và năm học.

Theo giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Lào Cai - Cam Đường Vũ Tuyết Nhung, bí quyết là phân loại học sinh ngay từ đầu năm học, nắm bắt kỹ năng lực, trình độ học tập của từng em để có phương pháp giảng dạy, biện pháp kèm cặp, bồi dưỡng phù hợp để các em nắm được bài, tiếp thu được kiến thức mỗi tiết học, từ đó thích học và học tốt dần lên. "Chúng tôi xác định nguyên tắc là phân tầng, phân loại để có phương pháp và biện pháp phù hợp, hiệu quả nhất trong dạy và học"- Giám đốc Vũ Tuyết Nhung khẳng định.

Trò chuyện với các em học sinh ở Trung tâm, chúng tôi biết thêm về những "ngọn lửa sáng" là những học sinh giỏi, đạt điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, đậu vào học các Trường đại học tốp đầu đã tiếp thêm động lực, niềm tin và tự hào về nơi mình đang học tập, rèn luyện, học nghề.

 Ví như em Lê Hà Phương, lớp 12A2, đã vượt qua nghịch cảnh để học tốt, thi khối COO đạt 27,75 điểm (Văn 8,75; Sử 8,5 và Địa 9,5) hiện là sinh viên năm thứ nhất Đại học Luật - Hà Nội; em Nguyễn Hà Phương, lớp 12A7 thi khối COO đạt 27,5 điểm (Ngữ văn 9,5; lịch sử 8,5; Địa lý 9,5) hiện là sinh viên năm thứ nhất khoa Ngữ văn, Đại học sư phạm Hà Nội hay em Vàng A Trường, dân tộc Mông, lớp 12A5, thị khối COO đạt 26,75 điểm (Văn 8,25; Sử 10 và Địa 9) hiện là Học viên năm thứ nhất Trường Sỹ quan Chính trị (Quân đội nhân dân Việt Nam)…

Năm học 2024 – 2025, Trung tâm có 21 lớp học (từ lớp 10 đến lớp 12), với 955 học sinh, kết quả có 71,6% đạt khá giỏi; thi tốt nghiệp trung học phổ thông đạt tỷ lệ 98.1%. Kết quả thi học sinh giỏi cấp tỉnh đạt 13 giải, trong đó: Môn Toán 8 giải (1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 2 giải Ba, 3 giải Khuyến khích); môn Ngữ văn 5 giải (1 giải Nhì, 3 giải Ba, 1 giải Khuyến khích). Kết thúc năm học 2024 – 2025, Trung tâm có 70 học sinh đỗ Đại học và 52 em đỗ Cao đẳng qua đó khẳng định chất lượng dạy và học của Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên Lào Cai - Cam Đường đứng đầu loại hình này ở địa phương.

Để nâng cao chất lượng dạy và học, Trung tâm chú trọng xây dựng môi trường học tập kết hợp hài hòa giữa cơ sở vật chất hiện đại, phương pháp giảng dạy lấy học sinh làm trung tâm và sự phát triển toàn diện về trí tuệ lẫn kỹ năng mềm. Một môi trường như vậy đảm bảo sự an toàn về thể chất và tinh thần, thúc đẩy sự sáng tạo, khả năng tư duy độc lập và rèn luyện kỹ năng mềm cần thiết cho học sinh.

Hằng năm, Trung tâm tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa để giáo dục truyền thống, tuyên truyền pháp luật như: Ngày hội khai bút đầu năm, Hội xuân Khuyến học – khuyến tài; Xuân kết nối – Yêu thương; Diễn đàn phát triển văn hóa đọc – thúc đẩy học tập suốt đời; Ngày hội An toàn giao thông; Giáo dục ý thức bảo tồn trang phục dân tộc; Kỹ năng thực hành xã hội – rèn luyện bản thân… Bên cạnh đó, tổ chức các hoạt động trải nghiệm, như: Trải nghiệm tại các khu công nghiệp Bắc Duyên Hải, các doanh nghiệp du lịch – dịch vụ trên địa bàn; Trải nghiệm tại các làng nghề truyền thống, mô hình trồng dược liệu, rau sạch Cam Đường, hợp tác xã chè, trồng hoa…

Đặc biệt đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu sáng tạo, văn nghệ, thể thao thu hút học sinh, học viên tham gia và thể hiện năng lực bản thân. Kết quả tiêu biểu là 2 học sinh Hoàng Minh Sơn và Hoàng Thị Thảo My của lớp 12A1, đạt giải Khuyến khích tại Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Lào Cai năm 2025 với đề tài "Ngôi nhà thông minh sử dụng năng lượng tự nhiên phục vụ người dân bản địa."; em Mai Việt Hùng, học sinh lớp 12A1, đạt giải Cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc tỉnh Lào Cai năm 2025.

Về văn nghệ - thể thao: Em Long Thị Lan Anh, lớp 10A3, giành giải Nhất nhảy xa nữ Giải điền kinh học sinh trung học phổ thông và trung học cơ sở tỉnh Lào Cai năm 2025; em Nguyễn Bùi Bảo Anh, lớp 12A7, giành giải Nhất đơn nữ, Giải cầu lông trẻ tỉnh Lào Cai năm 2025; em Ma Thị Á Ông đạt giải Nhất cuộc thi Liên hoan tiếng hát Tiếng Trung toàn quốc năm 2025; em Lý Thị Tuyết Nhi giành Huy chương Bạc,, Giải vô địch Kickboxing trẻ quốc gia 2025; Em Giàng Thị Chi giành Huy chương Bạc, Giải vô địch xe đạp đường trường và địa hình trẻ quốc gia lần thứ 30; em Lò Thị Hạnh giành Huy chương Vàng, Giải Wushu trẻ quốc gia, Huy chương Bạc nội dung Sanda, Giải Wushu toàn quốc 2025…

Vừa học vừa khởi nghiệp 

Ở tiết học về chăm sóc sắc đẹp của Trung tâm, hơn 30 học viên cả nam và nữ đều chăm chú nghe giáo viên giảng về lý thuyết và tỉ mỉ thực hành các kỹ năng chăm sóc sắc đẹp. Tại đây, các em được học và thực hành trực tiếp về chăm sóc da, trang điểm, tạo mẫu tóc, làm móng (nail), phun xăm thẩm mỹ, nối mi và massage.

 Ngoài ra còn được rèn luyện các kỹ năng mềm như sự khéo léo, tỉ mỉ, sáng tạo, khả năng giao tiếp với khách hàng, quản lý thời gian, cũng như kiến thức về sản phẩm, công nghệ và vệ sinh an toàn. Vừa học văn hóa vừa học nghề tại Trung tâm đã giúp nhiều học sinh có hoàn cảnh khó khăn tiết kiệm chi phí học tập và thực hiện được mong ước của bản thân.

"Vừa học nghề, vừa học văn hóa thứ nhất là tiết kiệm được chi phí và thời gian học tập, từ đó giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình. Sau khi tốt nghiệp hệ trung cấp nghề nếu mình thích thì học lên các bậc học cao hơn, không thích thì mình đã có tay nghề trong tay, từ đó mà kiếm tiền nuôi bản thân" – em Lùng Thị Yến Vy, dân tộc Giáy, ở phường Cam Đường chia sẻ về lựa chọn học nghề của mình.

Thực tế tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Lào Cai – Cam Đường đã có nhiều học sinh vừa học vừa đi làm thêm để có thu nhập trang trải cho bản thân, phụ giúp gia đình và quan trọng hơn là chuẩn bị hành trang để có công việc phù hợp hoặc khởi nghiệp hiệu quả sau này.

Tiêu biểu như em Vi Thị Mơ, học sinh lớp 12, thôn Kíp Tước 3, xã Hợp Thành, thành viên của "Câu lạc bộ khởi nghiệp nghề chăm sóc sắc đẹp" với 10 thành viên là học sinh của 3 khối lớp đang học văn hóa tại Trung tâm. Từ niềm yêu thích và nhận thấy bản thân có năng khiếu với nghề làm đẹp, Vi Thị Mơ đã mạnh dạn đăng ký tham gia Câu lạc bộ. 

Vượt qua mọi trở ngại, càng học và được trải nghiệm nghề, em càng tin rằng mình đã chọn đúng hướng đi. Là thành viên luôn được đánh giá cao bởi sự tỉ mỉ và khéo tay, Vi Thị Mơ còn chủ động hướng dẫn các bạn mới, hỗ trợ các bạn tay nghề còn chưa vững. Vừa học, vừa khởi nghiệp, em có thêm nguồn thu nhập chính đáng từ chính đôi tay của mình, trở thành động lực để các bạn thêm yêu thích và chăm chỉ học nghề.

Không giống như Vi Thị Mơ, ban đầu Vàng Minh Anh, học sinh lớp 10, biết đến Câu lạc bộ khởi nghiệp thông qua buổi trải nghiệm tại Ngày hội việc làm. Khi được mời làm "mẫu" thực hành, Minh Anh dần bị cuốn hút bởi không khí học nghề sôi nổi và được các anh chị truyền cảm hứng. Từ đó, em mạnh dạn đăng ký theo học tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Lào Cai – Cam Đường và nhanh chóng trở thành một thành viên tích cực của Câu lạc bộ. Nhờ tham gia các dịch vụ như sơn móng, nối mi…, em đã có thêm nguồn thu nhập nhỏ để hỗ trợ gia đình và việc học của bản thân.

Cũng là những học sinh dân tộc thiểu số, em Hoàng Thu Ngọc và Nguyễn Kiều Anh, cùng các thành viên khác của Câu lạc bộ đều hào hứng khi vừa được học văn hóa, vừa được tiếp cận sớm với nghề mình theo đuổi. Việc được thực hành trực tiếp đã giúp các em rèn kỹ năng, nâng cao tay nghề và định hình rõ ràng hơn con đường lập thân, lập nghiệp của mình trong tương lai.

Câu lạc bộ vừa là nơi để các em thực hành nghề, cũng là tạo ra một sân chơi để các em thỏa sức sáng tạo, nuôi dưỡng đam mê với nghề mình được đào tạo, nâng cao tay nghề. Khi tham gia Câu lạc bộ, chủ yếu các em được thực hành trên mẫu, truyền đạt kiến thức theo hình thức "cầm tay chỉ việc", giúp các em tự tin hơn với nghề, khi tốt nghiệp, cơ hội tìm việc sẽ rộng mở hơn, kể cả các em cũng sẽ quen với việc mang dịch vụ đến tận gia đình để chăm sóc cho khách hàng có nhu cầu cũng được tốt hơn.

Động lực lớn để Trung tâm thu hút học sinh, học viên là tư vấn, giới thiệu, tạo việc làm phù hợp với năng lực, hoàn cảnh của người học. Bên cạnh dạy văn hóa, đào tạo nghề, Trung tâm tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Lào Cai - Cam Đường liên kết với hơn 160 công ty, doanh nghiệp, đơn vị để giới thiệu, tạo việc làm cho học viên theo phương châm "học nghề có địa chỉ", nhờ vậy tỷ lệ học viên tốt nghiệp có việc làm và thu nhập đạt cao. Khi chúng tôi đến, Trung tâm vừa cung ứng hàng chục lao động trẻ nghề may cho Công ty trách nhiệm hữu hạn Babeeni Việt Nam tại Nhà máy sản xuất hàng may thêu xuất khẩu số 3 tại ở tỉnh Lào Cai.

Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Vũ Tuyết Nhung cho biết, hơn 10 năm qua, đơn vị đã đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng cho gần 4.036 học viên, trong đó có 2.224 học viên được trung tâm giới thiệu làm việc tại các đơn vị doanh nghiệp (đạt tỷ lệ 55,1%) với mức lương hàng tháng từ 6 đến 11 triệu đồng; số học viên còn lại tự tạo việc làm, nhiều học viên tự thành lập các tổ, nhóm 5 -7 người thực hiện kinh doanh, dịch vụ như: Tổ hợp xây dựng; cơ khí gò hàn (nhận công trình cùng làm) với mức thu nhập từ 10 – 22 triệu đồng; Tổ hợp nấu ăn (nhận đặt tiệc tại gia đình); Nhóm chăm sóc sắc đẹp…, với mức thu nhập hàng tháng từ 5 - 12 triệu đồng.

"Phát huy kết quả đạt được, Ban giám đốc và đội ngũ giáo viên nỗ lực phấn đấu xây dựng Trung tâm thành một cơ sở giáo dục đa ngành, nghề, đáp ứng nhu cầu học tập của mọi người dân trên địa bàn. Chú trọng việc đào tạo nhân lực có tay nghề phục vụ sản xuất, kinh doanh và dịch vụ ở trình độ sơ cấp, bồi dưỡng kỹ năng nghề cho lao động nông thôn. Đồng thời mở rộng liên kết với các trường trung cấp nghề trong và ngoài tỉnh để đào tạo, nâng cao trình độ tay nghề, chuyên môn, nghiệp vụ cho lực lượng lao động ở địa phương"- Giám đốc Vũ Tuyết Nhung khẳng định.