Thu công đức năm 2023 đạt 4.100 tỉ đồng, tỉnh thành nào thu công đức nhiều nhất cả nước?

Bộ Tài chính vừa có công văn 174/BC-BTC gửi Chính phủ về kết quả kiểm tra tổng thể việc quản lý thu tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử văn hóa.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, cả nước hiện có 31.211 di tích lịch sử văn hóa, 15.324 di tích (49%) có số liệu thu, chi tiền công đức, tài trợ. Cụ thể, di tích là cơ sở tôn giáo có tổng số 5.683 di tích, trong đó 3.912 di tích (69%) có số liệu thu, chi tiền công đức, tài trợ, số di tích còn lại không báo cáo. Trong 25.898 di tích khác có 11.412 di tích (44%) có số liệu thu, chi. 

Số còn lại chủ yếu là di tích tư nhân, nhà thờ dòng họ không báo cáo và các di tích đặc thù không có công đức, tài trợ gồm di tích là địa điểm ghi dấu sự kiện, mốc lịch sử, phố cổ, nhà cổ, văn chỉ, địa điểm khảo cổ, hang động. Các di tích trên địa bàn tỉnh Đắk Nông không có thu, chi công đức, tài trợ. 

Bên cạnh đó, tổng số tiền thực thu trong năm 2023 là 4.100 tỉ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng; tiền công đức, tài trợ cho hoạt động tôn giáo của tổ chức tôn giáo). 

Đặc biệt, có 63 di tích thu trên 5 tỉ đồng, trong đó có 28 di tích thu trên 10 tỉ đồng, cao nhất là 7 di tích thu trên 25 tỉ đồng gồm: Miếu Bà Chúa Xứ (Châu Đốc, An Giang) với 220 tỉ đồng; Đền Bảo Hà (Bảo Yên, Lào Cai) 71 tỉ đồng; Khu di tích lịch sử Nhà tù Côn Đảo (Bà Rịa, Vũng Tàu) 34 tỉ đồng; Đền Sòng Sơn (Bỉm Sơn, Thanh Hóa) 28 tỉ đồng; Đền Hùng (Phú Thọ) 26 tỉ đồng; Đình La Khê (Hà Đông) 28 tỉ đồng và Đền trình Ngũ Nhạc, chùa Hương (Mỹ Đức) 33 tỉ đồng. 

Số thu tại các di tích là cơ sở tôn giáo 1.038 tỉ đồng. 4 di tích thu trên 10 tỉ đồng gồm: Chùa Tranh (Ninh Giang, Hải Dương) 10,2 tỉ đồng; Chùa Tàm Xá (Đông Anh, Hà Nội) hơn 10 tỉ đồng; Chùa Ông (Biên Hòa, Đồng Nai) 14,2 tỉ đồng; Ban đại diện Phật giáo Hòa Hảo (Cà Mau) 14,4 tỉ đồng.

Hà Nội đứng đầu cả nước về thu tiền công đức

Hà Nội dẫn đầu cả nước với số thu tiền công đức hơn 670 tỉ đồng. Cả nước có 7 tỉnh thu trên 200 tỉ đồng tiền công đức, gồm: Hải Dương, An Giang, Bắc Ninh, Hưng Yên, Nam Định, Quảng Ninh. 9 địa phương có số thu tiền công đức từ 100-200 tỉ đồng. 

Các di tích trên cả nước cũng chi hơn 3.610 tỉ đồng, trong đó khoản chi lớn nhất cho tu bổ, tôn tạo di tích chiếm 46%. Các khoản chi quản lý, tổ chức lễ hội, xây dựng công trình phụ trợ di tích dao động 12-19% tổng nguồn thu.

Bộ Tài chính cho biết, số tiền thu công đức này sẽ nộp về ngân sách Nhà nước và được giữ lại một phần tái đầu tư bảo vệ di sản theo quy định của pháp luật và quy chế của từng địa phương. Theo Bộ Tài chính, trong điều kiện cân đối ngân sách Nhà nước gặp nhiều khó khăn, chi cho lĩnh vực văn hóa hàng năm còn khiêm tốn, tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử văn hóa là nguồn tài chính rất quan trọng, đã và đang đóng góp tích cực cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa nói riêng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. 

Chuyển đổi số giúp quản lý thu tiền công đức

Việc công đức, tài trợ theo hình thức chuyển khoản quét mã QR đang phát triển nhanh, được nhiều người lựa chọn như một thói quen khi đến di tích. Từ năm 2021, Giáo hội Phật giáo Việt Nam thí điểm "cúng dường" qua ví điện tử tại một số chùa ở Hà Nội, Lào Cai, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Ninh Bình, Nghệ An, Quảng Bình, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Cần Thơ, được các chùa ủng hộ và đông đảo tín đồ đón nhận. 

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, đa số báo cáo của địa phương cho rằng số liệu thu, chi tiền công đức, tài trợ của các di tích, kể cả di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt mới chỉ phản ánh một phần, chưa đầy đủ. Tại các di tích là cơ sở tôn giáo về cơ bản đều có hoạt động thu, chi tiền công đức, tài trợ nhưng còn khoảng 31% tương ứng 1.771 cơ sở di tích không báo cáo. 

Cùng với đó, việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại không ít di tích chưa chặt chẽ, tiềm ẩn rủi ro, để thất thoát, trộm cắp, một số di tích giao tiền cho cá nhân giữ, đứng tên gửi tiết kiệm, cho các cá nhân vay, đã có trường hợp bị lừa nhiều tỉ đồn. Một số di tích có thói quen giữ tiền mặt mà không gửi vào tài khoản bị kẻ gian lấy trộm. 

Cá biệt, có trường hợp nhân viên Ban quản lý di tích lấy trộm tiền công đức bị nhiều người phát hiện, số tiền không nhiều nhưng hành vi trộm cắp tiền công đức đã để lại ấn tượng không tốt với du khách thập phương… 

Bộ Tài chính cũng cho biết, việc lần đầu tiên thực hiện kiểm tra tổng thể về quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử - văn hóa trên phạm vi toàn quốc, thời gian kiểm tra vào dịp sau Tết Nguyên đán năm 2024 và mùa lễ hội diễn ra trong cả nước đã giúp cho các địa phương có cơ sở thực tiễn để đánh giá toàn diện về hoạt động này.