Thời đại 4.0: Sách giáo khoa và máy tính bảng

Tuy nhiên, việc sử dụng máy tính bảng để học tập (chứa sách giáo khoa) lại là vấn đề gây tranh cãi lâu nay.

Những người ủng hộ sử dụng máy tính bảng cho rằng máy tính bảng được thầy cô và học sinh sử dụng rất rộng rãi rồi và chắc chắn máy tính bảng chứa được nhiều sách giáo khoa và do vậy nhẹ hơn nhiều so với sách giáo khoa. Máy tính bảng nhẹ hơn nhiều so với sách giáo khoa, giúp cải thiện điểm kiếm tra. Máy tính bảng có thể chứa hàng trăm quyển sách giao khoa, giảm đến mức thấp nhất có thể việc in sách giáo khoa, giúp bảo vệ môi trường rừng. Cuối cùng là máy tính bảng rẻ hơn sách giáo khoa in cũng như dễ biên tập lại.

Ngược lại, người chống lại việc dùng máy tính bảng lại cho rằng máy ính bảng đắt, thường gây mất tập trung cho học sinh. Máy tính bảng còn gây ra nhức và mờ mắt, tăng thêm lý do để học sinh không làm bài tập về nhà, cần phải có wifi đắt đỏ và dễ bị lạc hậu về công nghệ.

Trước hết chúng ta phải thấy rằng sách điện tử đang ngày càng thông dụng trên thế giới. Theo một điều tra thì năm 2018 có 26% người Mỹ đọc sách điện tử, tăng từ 21% năm 2012. Trong trẻ em từ 6 đến 17 tuổi, tỷ lệ thích đọc sách điện tử là 45%.

Trong thời gian giãn cách xã hội, số người đọc sách điện tử chắc chắn đã tăng nhiều. Một nghiên cứu của thư viện trường Đại học Kyushu cho thấy số người đọc sách điện tử ở Nhật Bản đã tăng 846% trong năm 2020 so với năm 2019. Đây là xu hướng ngày càng tăng. Việc sử dụng máy tính bảng trong học tập cũng chỉ là một phần của xu hướng chung .

Một xu hướng nữa là ngày càng có nhiều sách giáo khoa có thể đọc trực tuyến. Ở Mỹ, năm 2014 khoảng 90% sách giáo khoa sử dụng ở các trường đại học có thể tiếp cận trực tuyến, đến năm 2018 đã có hơn 20 triệu cuốn sách giáo khoa dùng trong trường đại học và lớp 12 được đặt trên mạng. Trẻ em từ lớp một trở lên ở bất kỳ đâu đều có thể dễ dàng tải bài tập phù hợp với mình trên mạng.

Thầy giáo cũng sử dụng máy tính bảng ngày càng nhiều để dạy học sinh; bảng viết ngày càng không được sử dụng. Năm 2016, giáo viên lớp 12 tại Mỹ sử dụng ít nhất là một dụng cụ số để dạy trong một tuần. 51% giáo viên sử dụng máy tính bảng, trong khi đó tỷ lệ dùng bảng trắng chỉ là 44%.

Máy tính bảng cũng không còn là quá xa xỉ đối với các gia đình. Máy Fire 7 của Amazon hiện chỉ có giá tương đương 80 đô la, "mọi gia đình đều có thể mua được". Có những máy tính bảng sử dụng được cho mục đích học tập còn thấp hơn nữa.

Hơn nữa cước viễn thông cùng ngày càng thấp, không còn là rào cản cho những người sử dụng wifi, "mọi trường học đều có thể có được".

Có vẻ như mọi thứ đều thuận cho việc sử dụng máy tính bảng. Tuy nhiên, việc sử dụng máy tính bảng trong trường học còn đang vấp phải những lực cản lớn. 

Lực cản thứ nhất là sức ì của xã hội, không muốn có thay đổi. 

Lực cản lớn và quan trọng hơn là sự chống đối của ngành xuất bản sách giáo khoa. Ở Mỹ, nơi có cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa sách giáo khoa in và máy tính bảng, ngành xuất bản sách giáo khoa có doanh thu là 11 tỷ đô la mỗi năm. Trong khi đó máy tính bảng đem lại 18 tỷ đô la doanh thu và có đến 81% trẻ em ở tuổi đi học có máy tính bảng. Cuộc cạnh tranh này tuy chưa có hồi kết nhưng xu hướng chung là máy tính bảng thắng thế.

Ở Việt Nam chúng ta, xuất bản sách giáo khoa cũng là ngành có doanh thu hơn 1.800 tỷ đồng và hiện đang đóng vai trò chủ đạo trong giáo dục. Máy tính bảng chỉ có vai trò thứ yếu, trừ khi học trực tuyến trong thời kỳ COVID-19 đang hoành hành. Vì những lý do này, chúng ta cần thúc đẩy việc đặt sách giáo khoa lên Internet cho học sinh và khuyến khích học sinh sử dụng máy tính bảng trong học tập. 

Làm được như vậy, chúng ta mới có thể bắt nhịp với xu hướng chung, khuyến khích tính sáng tạo của học sinh và cuối cùng là tiết kiệm được việc in sách giáo khoa không cần thiết.