Thi tốt nghiệp trung học phổ thông: Giáo viên đoán đề thi có thể gây hại cho thí sinh

Ngữ văn là môn thi tự luận duy nhất của kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông hiện nay. Chương trình Ngữ văn 12 có hàng chục tác phẩm đủ các thể loại thơ, truyện, kí, kịch. Một tác phẩm có thể ra 5, 7 đề thi nên phần nào gây quá tải học sinh trong quá trình ôn thi. Đó cũng là lí do trước mỗi kì thi thường xuất hiện việc một số thầy cô giáo lên mạng xã hội đoán đề thi.

Giáo viên, học sinh đoán đề thi có vi phạm pháp luật hay không?

Dưới góc độ pháp lý, quyền tự do ngôn luận, thảo luận và nêu ra ý kiến của công dân được ghi nhận rất rõ tại Điều 25 Hiến pháp 2013: "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định".

Như vậy, đứng trước một vấn đề nào đó, công dân hoàn toàn có quyền được đưa ra ý kiến, quan điểm cá nhân trong phạm vi pháp luật cho phép (phù hợp với các giá trị đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt Nam…).

Do đó, tương tự với trường hợp dự đoán đề thi trung học phổ thông, giáo viên, học sinh cũng có quyền được đưa ra quan điểm, ý kiến và dự đoán cá nhân về đề thi trong tương lai.

Hơn nữa, pháp luật hiện nay không có quy định nào liên quan đến việc xử phạt hành vi dự đoán một vấn đề nào đó và thực tế những người dự đoán đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông không cam kết cho kết quả dự đoán của mình, không yêu cầu người tiếp cận thông tin dự đoán phải trả lợi ích nào và không có tính ràng buộc cho ai phải tin vào dự đoán đó.

Do vậy, trường hợp này người dự đoán đề thi sẽ không bị chịu nghĩa vụ hay trách nhiệm pháp lý nào. Tuy nhiên, việc dự đoán đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ có những mặt tiêu cực như gây ảnh hưởng đến tâm lý, niềm tin của học sinh; gây ra tình trạng học tủ và điều này có thể ảnh hưởng không không nhỏ tới kết quả bài thi nếu không may bị "tủ đè".

Làm lộ đề thi tốt nghiệp sẽ bị xử lí thế nào?

Lộ đề thi được hiểu là truyền đề thi ra ngoài khi còn chưa mở túi niêm phong đề thi. Theo Quyết định 809/QĐ-TTg, đề thi trung học phổ thông quốc gia được áp dụng chung cho tất cả các thí sinh thi tốt nghiệp trên cả nước và là kì thi cấp quốc gia thuộc phạm vi bí mật của nhà nước. Cụ thể:

Điều 1 quy định bí mật Nhà nước độ Tối mật gồm: Đề thi chính thức, đề thi dự bị, đáp án đề thi chính thức, đáp án đề thi dự bị của các kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, thi chọn học sinh giỏi quốc gia, thi chọn đội tuyển Olympic quốc tế và khu vực chưa công khai.

Do vậy, những đề thi tốt nghiệp tốt nghiệp trung học phổ thông khi chưa được cơ quan các cấp có thẩm quyền công bố nhưng lại bị người khác làm lộ ra bên ngoài thì được xem là có hành vi làm lộ bí mật của Nhà nước.

Theo đó, tại Điều 337 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về Tội cố ý làm lộ bí mật Nhà nước; tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước có thể bị xử phạt lên đến 10 năm tù.

Ngoài ra, theo Điều 14 Nghị định 04/2021/NĐ-CP, thí sinh đưa đề thi ra ngoài để nhờ người giải đề hộ sẽ bị xử lý kỷ luật và xử phạt hành chính về các hành vi sau: Phạt tiền từ 01-02 triệu đồng với hành vi mang vật dụng không được phép vào phòng thi; Phạt tiền từ 02-06 triệu đồng với người làm bài hộ thí sinh.