Rèn luyện ý chí cho học viên quân đội thông qua môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực

Phấn đấu đến năm 2030, xây dựng quân đội hiện đại, đòi hỏi các nhà trường quân đội phải không ngừng đổi mới mạnh mẽ công tác giáo dục và đào tạo nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan quân đội không những có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ kiến thức, năng lực chuyên môn sâu, rộng mà còn phải có phẩm chất đạo đức trong sáng, mẫu mực và lối sống có văn hóa về mọi mặt, đáp ứng các yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. Trong các nhà trường quân đội, song song với nhiệm vụ huấn luyện, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ thì việc rèn luyện bản lĩnh chính trị, ý chí cho quân nhân nói chung và đối tượng học viên đào tạo sĩ quan nói riêng là một vấn đề có ý nghĩa cấp thiết. Để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ đó, phải tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp, trong đó xây dựng môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực để học viên phấn đầu rèn luyện là một trong những biện pháp quan trọng.

Đối với các nhà trường quân đội, môi trường giáo dục, rèn luyện được xem là môi trường được tạo lập từ chính các hoạt động của học viên, các tập thể học viên, các cơ quan chức năng và đội ngũ cán bộ, giảng viên. Môi trường giáo dục, rèn luyện ở các nhà trường quân đội mang nét đặc trưng cơ bản là tính ổn định, vững chắc về chính trị, tư tưởng, có xu hướng hoạt động nghề nghiệp quân sự đúng đắn, tính giáo dục cao về văn hóa, đạo đức, lối sống, nhân cách. Hoạt động chủ đạo của môi trường này là giáo dục, đào tạo đội ngũ cán bộ sĩ quan cho quân đội. Đồng thời, đây cũng là môi trường gần nhất, trực tiếp tác động đến quá trình rèn luyện ý chí của học viên. Môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực ở các nhà trường quân đội được tạo lập từ chính các hoạt động của đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên, là tổng thể các yếu tố văn hóa, giáo dục, đào tạo, các điều kiện bảo đảm cho hoạt động học tập, rèn luyện của học viên, tạo nên hoàn cảnh hiện thực, tác động đến quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất nhân cách, phẩm chất ý chí của học viên quân đội.

Môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực tạo ra các điều kiện thuận lợi để học viên nâng cao trình độ nhận thức, kinh nghiệm xã hội, tiếp thu các giá trị văn hóa quân sự, khả năng tư duy phát triển. Môi trường giáo dục, rèn luyện cùng với các quan hệ xã hội, quan hệ quân sự lành mạnh giữa giảng viên và học viên, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa học viên với học viên, đó là tình đồng chí, đồng đội là chỗ dựa tinh thần cho học viên củng cố niềm tin, nâng cao ý thức trách nhiệm trong huấn luyện, rèn luyện ý chí. Thực tiễn hoạt động đào tạo sĩ quan trong những năm qua đã được lãnh đạo, chỉ huy các cấp luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi để nâng cao chất lượng đào tạo sĩ quan quân đội, trong đó quan tâm xây dựng được môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực, lành mạnh ở các nhà trường quân đội. Do đó, chất lượng giáo dục, đào tạo học viên sĩ quan được nâng cao, nền nếp chính quy luôn được duy trì thường xuyên, liên tục; các mối quan hệ giữa cán bộ, giảng viên và học viên ngày càng gần gũi, gắn bó mật thiết, có ảnh hưởng tích cực đến quá trình đào tạo; điều kiện cơ sở vật chất phục vụ huấn luyện, rèn luyện của học viên đã từng bước được nâng lên, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ huấn luyện, rèn luyện của học viên; cảnh quan môi trường doanh trại được đầu tư đúng mức, đảm bảo xanh, sạch, đẹp,... Đây là những điều kiện thuận lợi cho quá trình giáo dục, rèn luyện ý chí cho học viên sĩ quan quân đội hiện nay.

Tuy nhiên, môi trường giáo dục, rèn luyện ở các nhà trường quân đội vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định, sự ảnh hưởng từ điều kiện kinh tế xã hội, từ khu vực địa bàn đóng quân; một số học viên chưa thật sự gương mẫu trong sinh hoạt; ngại học tập rèn luyện; các điều kiện đảm bảo cho hoạt động huấn luyện quân sự, học tập chính trị vẫn còn có những hạn chế nhất định; điều kiện ăn ở, sinh hoạt, cảnh quan môi trường vẫn còn nhiều khó khăn. Những vấn đề nêu trên đã tác động và ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giáo dục, đào tạo học viên sĩ quan nói chung, đến quá trình rèn luyện, hình thành và phát triển ý chí của học viên ở các nhà trường quân đội nói riêng.

Để phát huy những ưu điểm, khắc phục những hạn chế còn tồn tại, xây dựng môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực tạo điều kiện thuận lợi cho học viên rèn luyện ý chí, các nhà trường quân đội cần quan tâm một số vấn đề sau:

Xây dựng bầu không khí tích cực và các mối quan hệ thân thiện trong nhà trường

Đây là yêu cầu quan trọng để nâng cao hiệu quả giáo dục, rèn luyện ý chí cho học viên. Bầu không khí tâm lý tích cực, thân thiện là điều kiện để hình thành nên những mối quan hệ thân tình, cởi mở, trên tình đồng chí, đồng đội, cán bộ và học viên phải thân thiết như người trong nhà, là điều kiện quan trọng để xây dựng mối đoàn kết gắn bó trong đơn vị. Các mối quan hệ ở nhà trường hiện nay đó là mối quan hệ giữa cơ quan chức năng với đơn vị quản lý học viên, giữa cán bộ quản lý với học viên, giữa giảng viên với học viên, mối quan hệ giữa học viên với nhau sẽ có tác động đến hoạt động giáo dục, rèn luyện ý chí của học viên đào tạo sĩ quan. Nếu các mối quan hệ đó phát triển tốt đẹp, mọi người hiểu biết tôn trọng lẫn nhau, ứng xử có văn hóa, luôn đoàn kết tương trợ giúp đỡ lẫn nhau sẽ góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, tạo bầu không khí tích cực, thoải mái trong hoạt động giáo dục, rèn luyện ý chí của học viên. Thông qua các mối quan hệ này, cán bộ, giảng viên sẽ hiểu biết sâu sắc về đối tượng quản lý, giáo dục, rèn luyện, học hỏi được nhiều kinh nghiệm giáo dục, huấn luyện từ đồng nghiệp của mình, có hứng thú với hoạt động giáo dục, rèn luyện ý chí cho học viên.

Duy trì thực hiện nghiêm các chế độ quy định, nền nếp huấn luyện, giáo dục và sinh hoạt

Đây là yêu cầu có vai trò quan trọng trong xây dựng môi trường giáo dục, rèn luyện ý chí cho học viên đào tạo sĩ quan ở các nhà trường quân đội. Duy trì thực hiện nghiêm túc các chế độ quy định, nền nếp trong huấn luyện, sinh hoạt một cách thường xuyên, khoa học, sẽ tạo được sự thống nhất cao trong mọi hoạt động của nhà trường. Đồng thời với đó là phải tạo ra được những khó khăn, trở ngại, luôn đòi hỏi học viên phải nỗ lực phấn đấu vượt qua trong quá trình thực hiện các chế độ, huấn luyện, sinh hoạt, công tác tại nhà trường. Tạo ra điều kiện thuận lợi để học viên hình thành, phát triển tác phong người chỉ huy, nỗ lực ý chí trong các hoạt động quân sự. Do vậy, đội ngũ cán bộ các cấp luôn phải duy trì đều đặn, nghiêm túc các chế độ quy định của điều lệnh và kỷ luật quân đội, hình thành được nền nếp chính quy trong học tập, rèn luyện, công tác, hình thành những thói quen tốt trong sinh hoạt, nâng cao kết quả rèn luyện ý chí cho học viên.

Xây dựng các tập thể học viên trong các nhà trường quân đội trở thành tập thể quân nhân vững mạnh

Các tập thể học viên trong các nhà trường quân đội chính là môi trường gần gũi trực tiếp tác động, chi phối đến hoạt động của học viên. Tập thể học viên sẽ quy định hướng rèn luyện và phát triển ý chí của học viên; có tác dụng ngăn cản các tác động tiêu cực từ môi trường xã hội bên ngoài đến học viên. Các hiện tượng tâm lý xã hội trong tập thể quân nhân sẽ tác động, ảnh hưởng cả tích cực và tiêu cực đến học viên, tạo ra những đòi hỏi, những yêu cầu cao giữa các cá nhân trong tập thể, luôn đòi hỏi sự nỗ lực cao ở mỗi thành viên. Do đó, việc xây dựng các tập thể học viên mạnh hay yếu, tích cực hay tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến học viên với tư cách là thành viên của tập thể. Xây dựng tập thể học viên tích cực, các mối quan hệ tốt đẹp, định hướng và phát huy tối đa các hiện tượng tâm lý trong tập thể học viên vào phục vụ cho sự hoàn thiện nhân cách, phát triển ý chí là nội dung cần được thực hiện có hiệu quả ở các nhà trường quân đội.

Bảo đảm tốt cơ sở vật chất cho hoạt động giáo dục, đào tạo và rèn luyện ý chí cho học viên

Đây là yêu cầu có vai trò quan trọng bảo đảm cho hoạt động huấn luyện, rèn luyện được diễn ra một cách thuận lợi, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động huấn luyện và rèn luyện ý chí của học viên đào tạo sĩ quan ở các nhà trường quân đội. Để thực hiện tốt yêu cầu này các đơn vị cần thường xuyên bảo đảm đầy đủ vũ khí trang bị cho từng cá nhân, đầu tư các mô hình về vũ khí, trang bị phục vụ huấn luyện. Xây dựng đồng bộ hệ thống thao trường huấn luyện chiến thuật, các bãi tập kỹ thuật sát với điều kiện chiến đấu, đầu tư hệ thống thiết bị mô phỏng, tạo giả, các phương tiện hiện đại đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng huấn luyện và rèn luyện ý chí của học viên. Quan tâm xây dựng đồng bộ hệ thống phòng Hồ Chí Minh, nhà truyền thống, thư viện, phòng đọc, các thiết bị tuyên truyền giáo dục, hệ thống sách báo, tài liệu, phục vụ hiệu quả cho hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức và rèn luyện hành động ý chí cho học viên.

Đấu tranh chống sự xâm nhập và ảnh hưởng của tư tưởng và văn hóa phẩm độc hại đến học viên đào tạo sĩ quan

Trước sự tác động của những mặt trái kinh tế thị trường và chiến lược "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch và sự "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay. Cho nên tích cực ngăn chặn, khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực của những vấn đề trên đến học viên cần hết sức cụ thể và phải làm thường xuyên. Sự xâm nhập, thẩm thấu và tác động của những mặt tiêu cực, phản động của đời sống xã hội đã và đang diễn ra hết sức phức tạp, tinh vi và bằng nhiều con đường khác nhau đang hàng ngày, hàng giờ tác động đến học viên. Do vậy, cần xác định việc xây dựng môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực để rèn luyện ý chí cho học viên là điều kiện rất quan trong để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục, đào tạo sĩ quan nói chung và rèn luyện hình thành các phẩm chất ý chí cho học viên nói riêng. Đây là một cuộc đấu tranh quyết liệt, gay gắt hàng ngày, nhằm làm cho học viên luôn kiên định với mục tiêu học tập, rèn luyện của mình. Đồng thời trong quá trình đó phải giải quyết hài hòa các mối quan hệ giữa "xây" và "chống", "chống" để "xây"; "xây" là điều kiện cơ bản để "chống" có hiệu quả.

Môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực ở các nhà trường quân đội có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình rèn luyện ý chí của học viên. Xây dựng môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực được biểu hiện rất đa dạng, phong phú bao gồm các yếu tố như: mục tiêu, yêu cầu giáo dục, huấn luyện; điều kiện cơ sở vật chất bảo đảm hoạt động giáo dục, đào tạo; xây dựng bầu không khí tâm lý và các mối quan hệ trong đơn vị; duy trì thực hiện các chế độ quy đinh, nền nếp chính quy; xây dựng các tập thể cơ sở quân nhân trong đơn vị vững mạnh; đấu tranh chống sự xâm nhập và ảnh hưởng của tư tưởng và văn hóa phẩm độc hại đến học viên. Các yếu tố trong môi trường sẽ có tác động và ảnh hưởng cả tích cực và tiêu cực đến quá trình huấn luyện và rèn luyện ý chí của học viên. Do vậy, đội ngũ cán bộ quản lý cần phát huy tính tích cực, tự giác của học viên trong quá trình đào tạo sĩ quan, cần chú trọng tạo điều kiện thuận lợi để học viên có môi trường giáo dục, rèn luyện tích cực để họ tự rèn luyện ý chí của mình.