Phong Nha - Kẻ Bàng: Giá trị của di tích và danh thắng hội tụ

Lan Dương

15:42 - 21/04/2023

Công dân & Khuyến học trên

Nằm ở miền Trung Việt Nam, cách thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500km về phía Nam, Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là một di tích và danh thắng hội tụ được nhiều giá trị nổi bật.

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng - Di sản thiên nhiên thế giới

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng nằm ở trung tâm Trung Trung Bộ của Việt Nam, phía Tây Nam sông Gianh; phía Tây và Tây Nam giáp với nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào; phía Bắc giáp xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa; phía Đông và Đông Nam giáp xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Vườn Quốc gia có chung ranh giới với Khu bảo tồn thiên nhiên Hin Namno của Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. Ảnh: UNESCO, Wikipedia

Quá trình tạo sơn phức tạp đã tạo cho Phong Nha - Kẻ Bàng địa thế hiểm trở, ẩn chứa một quần thể hang động kỳ vĩ, những tượng thạch nhũ đẹp nhất và những dòng sông tối ngầm dài nhất thế giới. Năm 1920, khu vực này được biết đến với những hang động nổi tiếng và được người Pháp tổ chức khai thác du lịch từ năm 1937. Ảnh: UNESCO

Gần đây, Đoàn thám hiểm Hang động Hoàng gia Anh cũng đã tìm kiếm và khám phá thêm nhiều hang động mới. Ảnh: Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh

Hệ thống hang động Phong Nha - Kẻ Bàng thuộc loại cổ nhất Đông Nam Á, được hình thành do các đứt gãy kiến tạo trong kỷ Đệ Tam (35 triệu năm), đồng thời với pha tách giãn hình thành Biển Đông. Hệ thống hang động ở đây được phát triển trên một khối đá vôi lớn nhất Đông Nam Á, từ kỷ Devon muộn (377 triệu năm) đến kỷ Permi (250 triệu năm). Ảnh: Wikipedia

Bao quanh khối đá vôi là các tầng địa hình phi carbonat, là điều kiện thu nước tốt cho khối đá vôi hình thành hang động, đồng thời tăng tính đa dạng sinh học trong khu vực. Có 2 hệ thống hang chính: Hang Phong Nha, với tổng chiều dài 5.076m; hang Vòm, với tổng chiều dài 36.063m, hầu hết còn mang tính nguyên sơ. Ảnh hang Sơn Đoòng từ Wikipedia, CNN

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với sự đa dạng của các hệ sinh thái tự nhiên

Phong Nha - Kẻ Bàng có kiểu rừng độc nhất trên trái đất, đó là rừng nhiệt đới thường xanh, chủ yếu là cây lá kim, dưới tán là các loài "lan hài vệ nữ", phân bố trên núi đá vôi, ở độ cao hơn 700m - 1000m và có 15 kiểu rừng, đặc biệt là kiểu rừng thường xanh trên núi đá vôi, có tầm quan trọng quốc tế. Ảnh: Wikipedia

Đến nay, đã xác định sự có mặt của 2.651 loài thực vật bậc cao có mạch, 735 loài động vật có xương sống, 369 loài côn trùng trong khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng. Trong đó, 116 loài thực vật và 129 loài động vật được ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Có tới 28 loài động, thực vật có giá trị kinh tế và khoa học cao đang bị đe dọa nguy cấp ở mức toàn cầu, như voọc Hà Tĩnh, chà vá chân nâu, vượn đen má trắng, hổ, sao la, sóc bay đen trắng, chó sói, gà lôi, rùa... Sự đa dạng sinh cảnh ở đây là điều kiện lý tưởng cho 9/21 loài linh trưởng (chiếm 43% của Việt Nam) sinh sống.

(Cục Di sản Văn hóa)

Đặc điểm về vị trí địa lý tạo cho Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành địa điểm quan trọng đối với công tác bảo tồn các loài sinh vật đặc hữu. Ảnh thả cá thể động hoang dã về môi trường tự nhiên và Voọc Chà Vá tại Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Ảnh: Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

Khu vực rừng Phong Nha - Kẻ Bàng cũng là nơi hiện còn lưu lại nhiều dấu tích lịch sử oai hùng từ thời kháng chiến chống Mỹ, như đường mòn Hồ Chí Minh (Đông Trường Sơn), các di tích hang Tám cô, hang Chín tầng, bến phà Nguyễn Văn Trỗi, các kho hàng hoá trong hệ thống hang động ở Tuyên Hoá, Minh Hoá... Động Phong Nha có một thời được bộ đội Đoàn 559 dùng làm nơi cất giấu hàng hoá, những chiếc phà sắt để vận chuyển xe, hàng ra tiền tuyến. Trong ảnh là di tích hang Tám cô, ảnh: quangbinhtravel

Cũng tại khu vực địa lý - lịch sử đặc biệt này, vào đầu thế kỷ XX, các nhà thám hiểm và học giả Anh, Pháp phát hiện một số di tích Chăm, Việt cổ, như bàn thờ của người Chăm, chữ của người Chăm khắc trên vách đá, gạch, tượng đá, tượng Phật, mảnh gốm và nhiều bài vị... Có thể dấu tích nhiều mảnh thân và miệng các bình gốm có tráng men của Chăm với các mảnh gốm thô sơ có lõi đen, có vòng phân miệng loe rộng so với thân, tạo một góc gần vuông ở hang Bi Ký trong động là một thánh đường của Chăm từ thế kỷ IX - XI. Ngoài ra còn có các gốm hoa văn miệng hình cánh sen, màu xanh ngọc, màu lông thỏ hồng nhạt... Ngoài ra, khu vực này còn là nơi đang bảo tồn những bản sắc văn hóa của hai tộc người có dân số ít nhất ở Việt Nam và trên thế giới, đó là người Arem và người Rục.

(Cục Di sản Văn hóa)