Người dân Châu Á và Châu Phi chịu tác động nặng nề khi giá gạo tăng cao

Theo Bloomberg, gạo là một trong những loại lương thực quan trọng trong bữa ăn của hàng tỉ người dân Châu Á và Châu Phi, khi đóng góp tới 60% tổng lượng calo nạp vào mỗi ngày của người dân. Ở một số quốc gia như Bangladesh, tỉ lệ này lên tới 70%. Tuy nhiên, giá gạo đang tăng ở mức kỷ lục trong 15 năm trở lại đây.

Nguyên nhân là do tác động của các cuộc xung đột giữa Nga – Ukraine, cộng thêm ảnh hưởng của biến đổi khí hậu gây hạn hán tại Thái Lan và lệnh cấm xuất khẩu ngũ cốc của Ấn Độ (thị trường chiếm 40% nguồn cung cấp gạo của thế giới).

Đơn cử, giá gạo 5% tấm của Thái Lan đã chạm mức 648 USD/tấn trong tuần qua. Chi phí lương thực đắt đỏ làm dấy lên lo ngại sẽ trở thành sức ép lớn đối với người dân ở các quốc gia nghèo trên thế giới.

Thành viên cấp cao của Viện Nghiên cứu Chính sách lương thực quốc tế ở Washington, Joseph Glauber nhận định: “Giá gạo tăng sẽ trở thành nguyên nhân gây lạm phát lương thực, đặc biệt với các hộ gia đình nghèo ở các quốc gia tiêu thụ gạo lớn như khu vực Châu Á. Một quốc gia áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo sẽ khiến nhiều nước làm theo. Và người nghèo sẽ là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất”.

Nguồn cung gạo bị thắt chặt làm gia tăng làn sóng bảo hộ thương mại mới, khi các Chính phủ tìm cách đảm bảo dự trữ lương thực. Bên cạnh đó, thời tiết cực đoan do El Nino gây hạn hán cũng đang đe dọa sản xuất lương thực tại Châu Á.

Peter Timmer – Giáo sư danh dự tại Đại học Harvard, người đã nghiên cứu về an ninh lương thực trong nhiều thập kỷ, cho biết: “Giá gạo tăng sau khi xuất hiện hiện tượng El Nino và các cuộc xung đột giữa Nga – Ukraine. Dự báo giá gạo có thể tăng thêm 100 USD/ tấn trong 6-12 tháng tới.

Giáo sư Peter Timmer cũng đặt ra nghi ngại: “Câu hỏi lớn nhất là liệu giá gạo sẽ tăng từ từ, giúp người tiêu dùng có thời gian thích ứng hay sẽ đột ngột tăng lên 1.000 USD/tấn hoặc cao hơn? Trước đó, cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008 đã xảy ra khi giá gạo tăng vọt trên mức 1.000 USD/tấn sau lệnh cấm xuất khẩu của các quốc gia sản xuất gạo.

Lo ngại biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản xuất sẽ khiến giá gạo tăng cao

Hầu hết gạo trên thế giới được trồng và tiêu thụ ở châu Á, nơi nông dân đang phải vật lộn với nắng nóng và hạn hán. Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đang khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây trồng cần ít nước hơn, trong khi nông dân ở các vùng sản xuất lúa gạo của Indonesia đang trồng ngô và cải bắp để đề phòng hạn hán.

Chuyên gia kinh tế cấp cao của Tập đoàn Ngân hàng Đầu tư Maybank tại Singapore Chua Hak Bin cho biết, rủi ro lớn nhất là El Nino và biến đổi khí hậu sẽ làm gián đoạn sản xuất nông nghiệp và đẩy lạm phát lương thực lên cao.

“Điều này có thể khiến các quốc gia kích hoạt nhiều chính sách bảo hộ lương thực và kiểm soát xuất khẩu, làm tình trạng thiếu hụt lương thực toàn cầu thêm trầm trọng. Các nền kinh tế mới nổi dễ bị tổn thương bởi những cú sốc giá vì người dân dành phần lớn thu nhập để mua lương thực".

Tuy nhiên, ông Chua Hak Bin nhận định, các biện pháp kiểm soát giá cả cũng như trợ cấp lương thực ở nhiều quốc gia có thể giúp kìm hãm lạm phát, tình hình hiện tại dễ kiểm soát hơn so với cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008.