Nghiên cứu tăng thuế với thuốc lá, rượu, bia

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu, bia

Theo Bộ Tài chính, bia và rượu đã được tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình từ năm 2016 đến 2018. Tuy nhiên, trong thời gian qua, tình hình sử dụng rượu, bia ở Việt Nam vẫn ở mức cao và có xu hướng gia tăng nhanh.

Thuế rượu, bia ở Việt Nam theo tính toán của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chiếm khoảng 30% giá bán lẻ, trong khi ở nhiều nước tỷ lệ thuế chiếm 40-85% giá bán lẻ.

Một trong những đề xuất đầu tiên của dự thảo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu, bia. Vẫn còn 42,3% nam giới hút thuốc (số liệu năm 2020). Tương tự, việc sử dụng bia rượu vẫn ở mức cao và xu hướng tăng nhanh. Vì vậy, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với 2 mặt hàng này.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, Việt Nam là nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á sau Nhật Bản, Trung Quốc. Năm 2019, lượng bia tiêu thụ bình quân một người là 47,6 lít, bằng 1,2 lần năm 2015; rượu mạnh và rượu trắng là 3,4 lít, bằng 1,02 lần năm 2015.

Tại Việt Nam, rượu, bia xếp thứ 5 trong 15 yếu tố nguy cơ sức khỏe hàng đầu và gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng như tai nạn giao thông, chấn thương, bạo lực gia đình... Do vậy, Bộ Tài chính cho rằng việc sử dụng rượu, bia cần được tiếp tục kiểm soát hơn nữa.

Nghiên cứu bổ sung áp thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm không có lợi cho sức khỏe và môi trường

Cùng với đó, Bộ Tài chính đề xuất giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng thân thiện môi trường như xe chạy xăng kết hợp năng lượng điện, xe điện, xe sử dụng khí thiên nhiên.

Bộ Tài chính đề xuất mở rộng cơ sở tính thuế theo chủ trương của Đảng, Nhà nước và phù hợp với thông lệ quốc tế. Trong đó, nghiên cứu bổ sung áp thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, môi trường như: Đồ uống có đường; thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn; thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá mới; kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng...

Bộ Tài chính dẫn số liệu từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đồ uống có đường là nguyên nhân chính gây nên tình trạng thừa cân và béo phì, nguy cơ hàng đầu gây bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường tăng bùng nổ trong vài thập kỷ qua. Tỷ lệ thừa cân đối với người trưởng thành ở Việt Nam (trên 18 tuổi) ở cả hai giới đã tăng 68% trong giai đoạn 2002 - 2016.

Dẫn số liệu từ Bộ Y tế, Bộ Tài chính cho biết, có bằng chứng gần đây cho thấy mối liên quan giữa tiêu thụ đồ uống có đường với bệnh không lây nhiễm gây ra tổn thất kinh tế, gánh nặng chi phí y tế và tỷ lệ tử vong.

WHO đã chính thức khuyến nghị tới Chính phủ các nước để tiến hành nhiều hành động nhằm khuyến khích người dân tiếp cận thức ăn lành mạnh thông qua biện pháp đánh thuế vào đồ uống có đường để định hướng tiêu dùng.

Các nước đã dần bổ sung đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Các nước thu thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường tăng từ 15 quốc gia (năm 2012) lên 50 quốc gia (năm 2021). Trong khu vực ASEAN, có 6 nước đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường.