Nguyễn Bảo Sơn: Từ học sinh phổ thông đến sáng chế công nghệ khiến cộng đồng quốc tế thán phục

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng của giáo dục và sáng tạo trẻ tại tỉnh Cao Bằng khi em Nguyễn Bảo Sơn, học sinh lớp 10 Trường Phổ thông Chuyên Cao Bằng, ghi tên mình vào bản đồ trí tuệ trẻ quốc gia với thành tích “cú đúp” danh hiệu cao quý: Giải Nhất Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 21 và Huy chương Vàng tại Nhà sáng chế trẻ Việt Nam 2025 - lần đầu tiên tỉnh miền núi Cao Bằng đạt được giải thưởng này.

Cái tên Bảo Sơn ngay lập tức đi vào “danh sách cần biết” của giới sáng tạo trẻ không chỉ vì hai giải thưởng danh giá trên, mà bởi một dự án được đánh giá là biểu trưng của tư duy sáng tạo đích thực: mô hình Địa tầng Trái đất và giới thiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng. Điều đáng chú ý là mô hình này không dựa vào công nghệ đắt tiền hay trang thiết bị hiện đại như nhiều đề tài khác, mà được dựng lên từ đất nặn, đồ chơi cũ và vật liệu tái chế.

Trong bối cảnh các dự án học đường thường gắn với robot, trí tuệ nhân tạo hay kỹ thuật số, việc Bảo Sơn lựa chọn các vật liệu giản dị để truyền tải kiến thức về lịch sử Trái đất và di sản địa chất quê hương đã khiến Ban giám khảo không thể bỏ qua. Em từng chia sẻ rằng mục đích của mình là chứng minh “công nghệ không nhất thiết phải đắt tiền mới là công nghệ tốt”: Một mô hình rẻ tiền nhưng có thể giúp học sinh vùng sâu vùng xa hiểu được hàng trăm triệu năm phát triển địa chất của Trái đất cũng có giá trị không kém những sáng tạo tân tiến nhất.

Tầm vóc của dự án không dừng lại ở phạm vi quốc gia. Tại Diễn đàn Immersion Day 2025, công trình của Bảo Sơn được chọn trình bày trước các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực di sản và giáo dục. Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, bày tỏ sự ngạc nhiên và ấn tượng trước cách tiếp cận sáng tạo và giàu cảm hứng của một học sinh phổ thông trong việc “số hóa” di sản và kết nối nó với câu chuyện địa chất của vùng đất Non nước Cao Bằng. Lời khen ngợi từ UNESCO được giới chuyên môn đánh giá như một “tấm vé” bảo chứng chất lượng quốc tế cho dự án, mở ra nhiều cơ hội quảng bá rộng rãi hơn cho di sản địa chất Việt Nam trên bình diện toàn cầu.

Không chỉ là chiến thắng mang tính chuyên môn, thành tựu của Bảo Sơn còn mở ra một tấm vé “công dân toàn cầu” thực thụ khi em cùng nhóm tác giả được trao Huy hiệu “Tuổi trẻ sáng tạo” và chính thức được đề cử tham gia cuộc thi Nhà sáng tạo trẻ thế giới - nơi các tài năng trẻ khắp năm châu hội tụ. Nhờ đó, mô hình về Non nước Cao Bằng có cơ hội tiếp cận với mạng lưới sáng tạo quốc tế, đồng thời góp phần giới thiệu hình ảnh di sản độc đáo của Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Dưới lăng kính chuyên môn và cộng đồng, câu chuyện của Nguyễn Bảo Sơn còn ẩn chứa những phiên bản khác nhau của “sáng tạo phục vụ xã hội”. Một câu chuyện nhỏ về quyết định nhân văn của em: Rút toàn bộ 10 triệu đồng tiết kiệm để mua máy tính mới và sau đó dành khoản tiền này giúp đỡ một bạn học có hoàn cảnh khó khăn sửa sang lại nhà cửa sau bão Yagi, đã phản ánh rõ giá trị đạo đức đi cùng tri thức. Sự sẻ chia này không chỉ là hành động đơn lẻ mà còn là biểu hiện của tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng, nhất là với những trẻ em còn hạn chế điều kiện giáo dục và tiếp cận tri thức.

Nguyễn Bảo Sơn cho thấy rằng sáng tạo trẻ không chỉ là kỹ thuật hay giải pháp; đó là câu chuyện kết nối giữa kiến thức, di sản và con người. Em tự nhận mình là người con của Cao Bằng với khát vọng “mang non nước quê hương ra biển lớn” và khẳng định hướng đi tiếp theo của mình sẽ vẫn gắn liền với Cao Bằng và những miền đất còn nhiều cơ hội bị bỏ quên, với mong muốn giúp các bạn nhỏ vùng sâu vùng xa nhận ra rằng khoa học và di sản không phải điều xa lạ, mà là chính những gì cốt lõi nhất trong đời sống và bản sắc văn hóa.

Thành công bước đầu của Bảo Sơn, được quốc tế ghi nhận và cộng đồng ủng hộ, là minh chứng thuyết phục rằng công dân toàn cầu không chỉ cần kiến thức vượt trội, mà còn cần trái tim kết nối và tinh thần phục vụ nhân văn.