Lễ hội làng Giang Xá: Tưởng nhớ và biết ơn Hoàng đế Lý Nam Đế

Lễ hội làng Giang Xá được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng Âm lịch. Đây là một lễ hội trọng đại và lớn nhất của làng, chỉ được tổ chức đại lễ 10 năm một lần.

Năm nay, Lễ hội được tổ chức đúng dịp kỷ niệm 1.480 năm Lý Nam Đế lên ngôi Hoàng đế và thành lập nước Vạn Xuân vào năm 544.

Lễ hội không chỉ là dịp để người dân làng Giang Xá thể hiện lòng kính trọng và biết ơn vị anh hùng dân tộc Lý Nam Đế, mà còn là cơ hội để giáo dục cho các thế hệ trẻ về lịch sử quê hương, về tinh thần yêu nước và bảo vệ Tổ quốc.

‏Làng Giang Xá - "quê hương thứ hai" của Lý Nam Đế‏

‏Làng Giang Xá nằm ở thị trấn Trạm Trôi (huyện Hoài Đức, Hà Nội), là một làng cổ có lịch sử lâu đời. 

Theo truyền thuyết, vào năm 544, khi Lý Bí (tên thường gọi của Lý Nam Đế) đánh giặc ngoại xâm, ông đã dừng chân ở làng Giang Xá để nghỉ ngơi và lập trại. Người dân làng đã tiếp đón ông nhiệt tình và cung cấp cho ông nhiều thực phẩm và vũ khí. Sau khi đánh tan giặc, ông đã trở lại làng để cảm ơn và ban cho làng nhiều ưu đãi. Ông cũng đã để lại một cuốn thần phả ghi chép về sự tích của mình, và yêu cầu người dân làng thờ phụng và tưởng niệm ông mỗi năm. Từ đó, người dân làng Giang Xá coi Lý Nam Đế như là cha ông của mình, và tự hào là “quê hương thứ hai” của ông.

‏Hiện nay, trong đình làng Giang Xá còn lưu giữ cuốn thần phả được chép bằng chữ Hán trên giấy dó cổ, nội dung ghi chép về sự tích Lý Bí do Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn và được dân làng sao chép lại dưới thời Nguyễn. Cuốn thần phả là một tài liệu quý giá, chứng minh cho sự gắn bó của người dân làng Giang Xá với Lý Nam Đế.‏

‏Năm 1989, cụm di tích Đình - Đền Giang Xá, Chùa Bảo Phúc đã được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. 

Lễ hội làng Giang Xá - Giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ trẻ‏

‏Trong lịch sử Việt Nam, Lý Nam Đế là một trong những vị hoàng đế vĩ đại nhất của triều đại Lý. Việc thờ phụng và tưởng niệm Hoàng đế Lý Nam Đế được lưu truyền từ thuở xưa và trở thành niềm tự hào của nhân dân Giang Xá từ bao đời nay.

Lễ hội làng Giang Xá gồm hai phần: phần lễ và phần hội.

‏Phần lễ bắt đầu từ sáng sớm, với nghi thức rước kiệu từ đình làng đến đền Giang Xá, nơi thờ phụng và tưởng niệm Hoàng đế Lý Nam Đế. Kiệu được trang trí hoa lá, phấp phới cờ lọng, mang theo bức ảnh và cuốn thần phả của Lý Nam Đế. Trên đường đi, kiệu được đưa đón bởi hàng trăm người dân làng, mặc áo dài khăn đóng, mang theo nhạc cổ truyền, hát vang những bài ca khen ngợi công lao của Lý Nam Đế. Khi đến đền, các bậc trưởng lão trong làng tiến hành cúng tế, cầu nguyện cho sự bình an, phúc lộc, và hưng thịnh của làng. Sau đó, kiệu được đưa về đình làng, kết thúc phần lễ.‏

‏Phần hội diễn ra sau phần lễ, với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi dân gian, và trưng bày sản phẩm OCOP của huyện Hoài Đức. Một số trò chơi dân gian đặc sắc của lễ hội là: Cờ người, Tổ tôm Điếm, chọi gà... 

Trong đó, cờ người là một trò chơi mô phỏng trận đánh giữa Lý Nam Đế và giặc ngoại xâm, với sự tham gia của hàng trăm người dân làng, mỗi người đóng vai một quân cờ. Đây là trò chơi dân gian mang đầy tính triết lý và trí tuệ. Khi mà những trò chơi dân gian ngày một vắng bóng, trò cờ người được tái hiện lại trong không gian lễ hội làng Giang Xá là một cách mô tả lại nét bản sắc văn hóa từ những trang sử hào hùng thời dựng nước, giữ nước và chống giặc ngoại xâm.‏‏

‏Lý Nam Đế đã để lại một di sản vô giá cho lịch sử Việt Nam và được tôn vinh là một trong những vị vua vĩ đại nhất của dân tộc Việt Nam. Biết ơn và tưởng nhớ công lao của ông, người dân Giang Xá hàng năm không chỉ tổ chức Lễ hội vào ngày 12 tháng Giêng (ngày Lý Bí lên ngôi Hoàng đế, thành lập nhà nước Vạn Xuân) - mà nhân dân làng Giang Xá còn tổ chức các ngày lễ khác gắn với cuộc đời, sự nghiệp của Lý Nam Đế, như: lễ trọng ngày mùng 10 tháng 3 Âm lịch là ngày ông xuất quân ra trận; lễ trọng ngày mùng 2 tháng 5 Âm lịch là ngày húy nhật của ông và ngày 12 tháng 9 Âm lịch là ngày sinh của ông.

Việc người dân tổ chức Lễ hội làng Giang Xá không chỉ là một sự kiện văn hóa độc đáo, mà còn là một bài học lịch sử sống động, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ trẻ. Qua lễ hội, thế hệ trẻ được biết về công lao của Lý Nam Đế - người đã dũng cảm đứng lên đánh giặc ngoại xâm, bảo vệ chủ quyền và độc lập của Tổ quốc.

Lễ hội cũng là dịp thể hiện sâu sắc về tinh thần đoàn kết, ủng hộ và đồng hành của người dân nơi đây cùng Lý Nam Đế trong hành trình bảo vệ bờ cõi, xây dựng non sông.

Ngày nay, phát huy tinh thần, truyền thống yêu nước thương dân của Lý Nam Đế, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Hoài Đức luôn nêu cao ý chí tự lực tự cường, nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, xây dựng "quê hương thứ hai" của Lý Nam Đế ngày càng giàu đẹp, văn minh.‏

‏Việc phụng thờ Lý Nam Đế không chỉ ở làng Giang Xá (Hoài Đức, Hà ‏Nội) mà còn ở nhiều vùng quê khác trên cả nước là sự tiếp nối mạch nguồn đạo lý “uống ‏nước nhớ nguồn”, truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, lòng biết ơn và tự hào dân tộc - một truyền thống quý báu bao đời nay ‏của dân tộc ta.