Lần đầu tiên Việt Nam có nhà khoa học giành giải thưởng VinFuture

VinFuture tôn vinh những sáng kiến đột phá, có tác động sâu rộng tới hiện tại và tương lai nhân loại

Phát biểu khai mạc Lễ trao giải thưởng, Giáo sư Sir Richard Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture nhấn mạnh, giải thưởng tôn vinh những bước tiến trong khoa học công nghệ đã mang lại sức khỏe, sự phồn vinh, thịnh vượng và nhiều lợi ích xã hội khác cho toàn thế giới.

"Sự kiện này là nguồn cảm hứng cho tất cả chúng ta trong việc nỗ lực tìm kiếm những giải pháp mới để đối mặt với các thách thức toàn cầu mà nhân loại đang phải đối mặt. Nhiệm vụ cao cả ấy được thể hiện rõ nét trong Giải thưởng VinFuture, khi hướng đến tôn vinh sự gắn bó mật thiết giữa những phát minh đổi mới có tầm nhìn xa rộng với tác động thực sự mà các công trình ấy có thể mang lại cho sự thịnh vượng bền vững toàn cầu. Tầm nhìn này đã được hiện thực hóa bởi những chủ nhân Giải thưởng VinFuture năm nay, qua chặng đường khoa học đáng ngưỡng mộ của họ", Giáo sư Sir Richard Friend cho biết.

Những công trình giành giải thưởng VinFuture 2023 là các sáng kiến đột phá, có tác động sâu rộng tới hiện tại và tương lai nhân loại.

Giải thưởng Chính VinFuture 2023 trị giá 3 triệu USD (70 tỷ đồng) đã được trao cho 4 nhà khoa học: Giáo sư Martin Andrew Green, Giáo sư Stanley Whittingham, Giáo sư Rachid Yazami, Giáo sư Akira Yoshino với công trình phát minh đột phá kiến tạo nền tảng bền vững cho năng lượng xanh thông qua việc sản xuất bằng pin mặt Trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion. 

Đây là các công trình đột phá chung sức tạo nên cuộc cách mạng về năng lượng xanh bền vững cho thế giới hiện tại, bằng việc chuyển đổi năng lượng mặt trời thành điện bằng pin mặt trời PERC và lưu trữ bằng pin Lithium-ion.

Pin mặt trời PERC do Giáo sư Martin Green cùng nhóm nghiên cứu của ông phát triển và thúc đẩy hiệu suất chuyển đổi năng lượng từ 15% lên 25%, đồng thời đạt được hiệu quả ở cả những khu vực có điều kiện ánh sáng không thuận lợi. Kể từ khi được sản xuất đại trà vào năm 2012, pin mặt trời PERC đã chiếm tới 60% thị phần thị trường pin mặt trời trên toàn thế giới.

Trong khi đó, việc lưu trữ bằng pin Lithium-ion, công trình do các nhà khoa học xuất sắc: Giáo sư Stanley Whittingham, Giáo sư Rachid Yazami, Giáo sư Akira Yoshino và Giáo sư John Goodenough (đã mất) nghiên cứu phát triển, đã mở rộng cơ hội và phạm vi được tiếp cận năng lượng xanh và bền vững. Pin Lithium-ion chính là thành phần nền tảng cung cấp năng lượng cho hơn 15 tỉ thiết bị di động và 26 triệu xe điện trên toàn cầu.

Lễ trao giải cũng tri ân cố Giáo sư Goodenough - nhà khoa học tiên phong với phát minh giúp pin Lithium-ion lần đầu tiên có thể được sạc lại, tác động tích cực lên hiệu quả sử dụng và tiết kiệm tài nguyên.

3 giải Đặc biệt, mỗi giải 500.000 USD (khoảng 12 tỷ đồng) gồm: 

Giải thưởng Nhà khoa học nữ được trao cho công trình Khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozon ở Nam Cực góp phần thúc đẩy nghị định thư Montreal - một nỗ lực quan trọng giúp giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính trên toàn cầu của Giáo sư Susan Solomon.

Giải thưởng Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới được trao cho công trình khám phá vai trò của Peptide giống Glucocagon 1 là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả giúp thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới với các bệnh thoái hóa thần kinh. 4 nhà khoa học được vinh danh gồm: Giáo sư Daniel Joshua Drucker, Giáo sư Joel Francis Habener, Giáo sư Jens Juul Holst, Giáo sư Svetlana Mojsov.

Giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển được trao cho công trình phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu của Giáo sư Gurdev Singh Khush và Giáo sư Võ Tòng Xuân. Giáo sư Xuân cũng là người Việt đầu tiên được vinh danh tại giải thưởng VinFuture.

Theo Hội đồng Giải thưởng VinFuture 2023, Giáo sư Gurdev Singh Khush và Giáo sư Võ Tòng Xuân đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực.

Giáo sư Gurdev Singh Khush là người đã đi tiên phong trong việc tạo ra các giống lúa với khả năng kháng nhiều loại sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn và cho năng suất cao như IR36, IR64... Trong đó, IR64 và các thế hệ con cháu đã được trồng rộng rãi tại nhiều quốc gia như Philippines, Indonesia, Bangladesh, Ấn Độ…

Còn IR36 thì được phổ biến tại các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở đồng bằng sông Cửu Long (Việt Nam), nhờ nỗ lực quan trọng của Giáo sư Võ Tòng Xuân. IR36, IR64 hiện là những giống lúa phổ biến nhất tại khu vực nhiệt đới châu Á, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng sản lượng, hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, góp phần thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp trên toàn cầu.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng: Mỗi công trình ở VinFuture là niềm kỳ vọng lớn lao cho cuộc sống tốt đẹp

Trong bài phát biểu tại Lễ trao giải VinFuture 2023, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học khi thế giới có nhiều biến động, khẳng định con người cần tiếp tục tìm kiếm những giải pháp mang tính toàn cầu. "Lịch sử nhân loại đã làm sáng tỏ một chân lý: cuộc sống đặt mục tiêu cho khoa học và khoa học soi đường cho cuộc sống", Chủ tịch nước nói.

Theo Chủ tịch nước, thế giới đang thay đổi nhanh chóng với nhiều nguy cơ, thách thức, đe dọa con người, biến đổi khí hậu, chiến tranh, xung đột, bệnh tật, đói nghèo, khủng hoảng năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước,... Các thách thức toàn cầu ấy dạy cho con người khiêm tốn hơn trong ứng xử với mẹ thiên nhiên và các nền văn minh nhưng cũng đòi hỏi con người phải dũng cảm vượt qua những giới hạn, rào cản, định kiến để cùng hợp tác với tầm nhìn rộng mở, tìm kiếm những giải pháp hữu ích mang tính toàn cầu cho một hành trình phát triển mới, bền vững và nhân văn.

Sứ mệnh quan trọng này lại tiếp tục đặt lên vai của những nhà khoa học mang trong mình sức mạnh của tri thức và tình yêu nhân loại, những người nắm giữ chìa khóa để khai mở cách giải quyết những bài toán đang đặt ra trên con đường phát triển của mỗi quốc gia và nhân loại.

Chủ tịch nước hoan nghênh tâm huyết của nhà sáng lập Giải thưởng VinFuture với tầm nhìn mang tính toàn cầu, cách tiếp cận chung sức, cổ vũ, tôn vinh những nhà khoa học có công trình nghiên cứu xuất sắc, công nghệ đột phá, mang tính ứng dụng cao, hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhiều người, đã tạo ra sự kết nối rộng lớn với cộng đồng khoa học thế giới.

"Từ lần trao giải đầu tiên đến nay, với sứ mệnh khoa học phụng sự nhân loại theo đuổi bốn giá trị cốt lõi là bình đẳng toàn cầu, bền vững và tiên phong, giải thưởng đã phát triển liên tục về chất lượng, số lượng và sự đa dạng cho thấy sức hấp dẫn, ảnh hưởng uy tín quốc tế ngày càng cao", Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nói. Từ đó, giá trị của giải thưởng là sự khuyến khích, cổ vũ tinh thần khoa học, sự khiêm tốn và lòng cầu thị, sự dũng cảm, vượt qua thách thức, vượt lên những rào cản, giới hạn tư duy thông thường để sáng tạo, phụng sự con người.

Cũng theo Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, Việt Nam cần khơi dậy các nguồn lực vượt qua các thách thức, trong đó có những thách thức toàn cầu. Khoa học công nghệ cùng với giáo dục đào tạo vì vậy được coi là quốc sách hàng đầu, là mục tiêu, động lực quan trọng cho sự phát triển nhanh và bền vững.

"Những giải pháp khoa học hữu ích luôn là những tham khảo tốt cho Việt Nam, một đất nước Việt Nam giàu mạnh dựa trên nền tảng của khoa học và công nghệ sẽ có đóng góp nhiều hơn cho khu vực và trên thế giới".