Tháng 5/2025, Thành phố Hồ Chí Minh gây chú ý khi công bố chương trình “Ưu đãi tuổi vàng”, trong đó miễn hoặc giảm giá vé tham quan và dịch vụ du lịch cho người cao tuổi. Cụ thể, sở Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh trong kế hoạch triển khai Chiến lược quốc gia về người cao tuổi đến năm 2035, tầm nhìn 2045 trong lĩnh vực du lịch đã thiết kế các hoạt động hướng tới xây dựng một thành phố thân thiện với người cao tuổi.

Chính sách này dựa trên một thực tế khá phổ biến, khi dân số già tăng nhanh, phân khúc du lịch dành cho người cao tuổi (senior tourism) không chỉ là nhu cầu cá nhân mà là thị trường đầy tiềm năng cần được khai thác đúng hướng.

Xu hướng du lịch quốc tế: “Silver tourism” vươn mình

Trên thế giới, du lịch người cao tuổi (còn gọi là senior tourism hay silver tourism) không còn là chủ đề phụ, mà đã trở thành dòng chảy chính trong ngành du lịch toàn cầu. Quy mô thị trường này được dự báo tăng mạnh trong thập kỷ tới, khi dân số già hóa trở thành thực trạng không thể tránh khỏi.

Ở Liên minh châu Âu, người từ 65 tuổi trở lên chiếm tỷ trọng không nhỏ trong tổng đêm lưu trú cá nhân. Họ thường ưu thích lịch trình chậm rãi, ít thay đổi điểm đến, chọn các chỗ nghỉ thoải mái, giảm bớt di chuyển nặng nhọc – điều mà nhiều tour truyền thống không đáp ứng được. (Theo Eurostat)

Một trong những xu hướng nổi bật là wellness/health tourism – du lịch kết hợp chăm sóc sức khỏe: spa, liệu pháp thiên nhiên, nghỉ dưỡng điều dưỡng. Kế tiếp là slow travel – hành trình chậm, dành nhiều thời gian hơn ở mỗi điểm đến để thực sự “thấm” văn hóa địa phương. Ngoài ra, du lịch đa thế hệ (ông bà – cha mẹ – con cái) cũng được ưa chuộng vì mang lại trải nghiệm kết nối gia đình.

Ở châu Á, Trung Quốc đã thử nghiệm mô hình “tàu lữ hành dành cho người cao tuổi”, với tiện nghi y tế, cabin dễ tiếp cận và dịch vụ hỗ trợ đặc biệt. Trong khi đó, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore ngày càng đầu tư mạnh các sản phẩm du lịch kết hợp nghỉ dưỡng và chăm sóc sức khỏe, hướng đến khách cao tuổi có kinh tế và thời gian.

Từ những ví dụ ấy, rõ ràng: người cao tuổi không phải khách “yếu thế”, mà là khách có kỳ vọng cao về chất lượng, tiện nghi, và chủ động lựa chọn.

Du lịch cho người già, tiềm năng chưa được khai phá

Được biết, dân số người cao tuổi tại Việt Nam hiện đang chiếm khoảng 12 % dân số và dự báo sẽ tăng cao trong vài thập kỷ tới. Điều này tạo nên lực lượng khách du lịch về thời gian nhiều hơn, nhưng hiện vẫn bị bỏ sót trong chiến lược sản phẩm du lịch quốc gia.

Dù có tiềm năng như vậy, nhiều tour dành cho người cao tuổi trong nước chỉ mang tính tự phát, thiếu chiều sâu về trải nghiệm, dịch vụ hỗ trợ y tế, thiết kế phù hợp thể trạng và tâm lý tuổi già. Nhiều công ty du lịch e ngại rủi ro khi phục vụ khách cao tuổi nên không mạnh dạn đưa thiết kế chuyên biệt.

Những khó khăn về hạ tầng và dịch vụ du lịch thiếu đồng bộ

Để quốc gia phát triển các dịch vụ du lịch cho người cao tuổi, cần có sự đầu tư khá đồng bộ và bài bản. Tuy nhiên, thực tế nhiều địa điểm du lịch, khách sạn, phương tiện vận chuyển tại Việt Nam chưa chuẩn bị hạ tầng phù hợp: thiếu tay vịn, đường dốc, thang máy, hỗ trợ người đi chậm hoặc cần trợ giúp. Bản thân một tour lịch trình dày đặc, nhiều điểm tham quan phải leo bộ, chuyển đổi nhiều chặng – đều là thử thách lớn đối với người già.

Dịch vụ kèm theo như nhân viên hỗ trợ y tế, hướng dẫn viên có kiến thức về người cao tuổi cũng rất hiếm. Trong khi đó, bảo hiểm du lịch có điều khoản phù hợp cho người cao tuổi (bệnh lý nền, chi phí y tế phát sinh) vẫn chưa phổ biến.

Rủi ro y tế và chi phí phát sinh từ việc xử lý tình huống bất lợi là lý do nhiều công ty du lịch e dè khi nhận khách cao tuổi.

Việt Nam muốn phát triển du lịch cho người cao tuổi cần phải đầu tư bài bản, tránh tình trạng hạ tầng thiếu thân thiện, dịch vụ thiếu chuyên biệt, chính sách chưa đồng bộ. Để phát triển bền vững, Việt Nam cần ban hành chiến lược quốc gia riêng cho du lịch người cao tuổi, bổ sung ưu đãi thuế, tiêu chí sản phẩm và hỗ trợ doanh nghiệp thiết kế tour chuyên biệt. Các địa phương có tiềm năng như Đà Lạt, Huế, Quảng Ninh, Phú Quốc có thể làm điểm thí điểm cho mô hình “du lịch tuổi vàng”, chú trọng dịch vụ y tế, hỗ trợ di chuyển, đào tạo hướng dẫn viên am hiểu tâm lý và kỹ năng chăm sóc người lớn tuổi.

Cùng với đó, cần sớm xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về “du lịch tuổi vàng” để cấp chứng nhận cho doanh nghiệp đủ điều kiện phục vụ nhóm khách này, nâng cấp cơ sở hạ tầng thân thiện hơn – từ tay vịn, ghế nghỉ, lối đi dốc tới thang máy.

Ngoài chính sách miễn, giảm vé tham quan tối thiểu 20% theo quy định, nên có thêm ưu đãi lưu trú, vận chuyển, bảo hiểm và khuyến khích hợp tác giữa ngành du lịch, y tế, bảo hiểm, giao thông để hình thành chuỗi sản phẩm hoàn chỉnh. Khi đó, du lịch cho người cao tuổi không chỉ là thị trường mới, mà còn là cách để xã hội thể hiện sự trân trọng với thế hệ đã cống hiến – giúp họ “được đi, được tận hưởng” một cách trọn vẹn và an toàn.

Để biến tiềm năng thành hiện thực, ngành du lịch Việt Nam cần nhanh chóng phát triển các loại hình tour phù hợp cho người cao tuổi, vừa nhẹ nhàng, vừa đảm bảo sức khỏe và trải nghiệm tinh thần. 

Gợi ý các tour du lịch "huyền thoại" cho người già tại Việt Nam

Các tour nghỉ dưỡng xanh – thiên nhiên tại Đà Lạt, Sa Pa, Bà Nà, Cao Bằng hay Mộc Châu đang được ưa chuộng nhờ khí hậu ôn hòa, không gian yên tĩnh và lịch trình linh hoạt, giúp du khách lớn tuổi có thời gian thư giãn nhiều hơn. Bên cạnh đó, du lịch biển – đảo nhẹ nhàng ở Phú Quốc, Côn Đảo hay Phan Thiết cũng phù hợp với những người muốn tận hưởng không khí trong lành, đi dạo, ngắm cảnh mà không phải vận động quá sức. 

Với những ai yêu thích văn hóa, tâm linh, hành trình tới Huế, Hội An, Ninh Bình hay Yên Tử là lựa chọn lý tưởng, vừa cổ kính vừa an tĩnh, ít di chuyển căng thẳng. Ngoài ra, các mô hình du lịch kết hợp chăm sóc sức khỏe như spa, suối khoáng nóng, nghỉ dưỡng điều dưỡng cũng được nhiều công ty quan tâm phát triển. 

Một xu hướng khác là tour đa thế hệ – nơi ông bà, cha mẹ, con cháu cùng nhau du lịch, tham gia các hoạt động dễ chịu như dạo phố, xem nghệ thuật, thưởng thức ẩm thực. 

Năm 2025, một số doanh nghiệp như Vintours đã đưa ra tour mẫu: Đà Lạt 3-4 ngày nghỉ dưỡng nhẹ nhàng, tour tâm linh Yên Tử – Hạ Long dùng cáp treo, hoặc tour đảo Phú Quốc kết hợp khám phá và nghỉ dưỡng. 

Ở nhiều quốc gia, mô hình du lịch cho người cao tuổi đã chứng minh tính khả thi. Nhật Bản xây dựng hệ thống “du lịch dễ tiếp cận” (barrier-free tourism) với hạ tầng thân thiện, dịch vụ y tế lưu động; Hàn Quốc phát triển tour kết hợp văn hóa – spa; Pháp và Đức chú trọng tour nghệ thuật – lịch sử; Thụy Sĩ và Thụy Điển nổi bật với “resort y tế” dành riêng cho người già. 

Nếu xác định xu hướng doanh nghiệp và cộng đồng để tạo ra các sản phẩm du lịch không chỉ hướng ngắn hạn mà gắn với phát triển bền vững. Khi mỗi người già được phục vụ trọn vẹn – từ nghỉ dưỡng, sức khỏe đến trải nghiệm tinh thần – đó mới là du lịch đúng nghĩa tuổi vàng.