Bức tranh tuyển sinh đại học vừa trải qua một cuộc "đại phẫu" mà tâm điểm là sự bùng nổ chưa từng có của các tổ hợp xét tuyển. Với con số 344 tổ hợp được công bố, tưởng chừng như mở ra rất nhiều cơ hội cho thí sinh, nhưng thực chất đang tiềm ẩn những hệ lụy khôn lường, tạo ra nhiều bất cập cho người học và cả hệ thống giáo dục.

Áp lực và sự hoang mang đè nặng lên vai thí sinh, phụ huynh

344 tổ hợp xét tuyển không phải là con số của sự đa dạng, mà là biểu hiện của sự phức tạp và rối rắm. Đối với hàng triệu học sinh cuối cấp và phụ huynh, việc nghiên cứu, phân tích và so sánh từng tổ hợp cho từng ngành học là một ma trận thông tin khổng lồ. Từ việc chọn môn học ở lớp 10 đã trở thành một bài toán đầy rủi ro, cho đến khi bước vào giai đoạn nộp hồ sơ, họ phải đối mặt với một "mê cung" lựa chọn.

Sự bùng nổ này vô tình tạo ra một cuộc "chạy đua" không cân sức. Thí sinh không còn đơn thuần học vì đam mê hay năng lực mà phải tính toán, lựa chọn môn học "an toàn" hoặc "chiến lược" để tối ưu hóa cơ hội đỗ đại học.

Ví dụ, một học sinh giỏi môn Ngữ văn và Lịch sử có thể buộc phải chọn thêm môn Toán chỉ vì một tổ hợp xét tuyển của trường đăng kí nguyện vọng yêu cầu. Như thế là đi ngược lại tinh thần của Chương trình mới, vốn khuyến khích học sinh phát triển năng lực và sở trường cá nhân. Thay vì giúp các em khám phá chính mình, cách tuyển sinh này lại vô hình chung ép các em phải "đóng khung" bản thân vào một vài tổ hợp môn để phù hợp với yêu cầu tuyển sinh.

Đối với những gia đình ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, nơi mà công tác tư vấn hướng nghiệp còn hạn chế, sự phức tạp này càng tạo ra bất lợi lớn. Trong khi học sinh thành phố có thể tiếp cận nhiều kênh thông tin, được tư vấn từ các cơ sở giáo dục đại học uy tín, thì học sinh nơi khác có thể chỉ dựa vào thông tin chung chung, dễ dẫn đến những lựa chọn sai lầm, lãng phí thời gian và công sức.

Nguy cơ cạnh tranh thiếu lành mạnh và sự bối rối của thí sinh

Trong bối cảnh tự chủ đại học, các trường có xu hướng tạo ra nhiều tổ hợp xét tuyển để mở rộng "cánh cửa" đầu vào, thu hút được càng nhiều thí sinh càng tốt. Điều này biến quá trình tuyển sinh từ một hoạt động chọn lọc nghiêm túc thành một cuộc đua tiếp thị, nơi các trường tìm mọi cách để "kéo" thí sinh về phía mình.

Việc chạy theo số lượng có thể khiến các trường lơ là việc nâng cao chất lượng đào tạo. Một số trường có thể chấp nhận những thí sinh với năng lực đầu vào không phù hợp với ngành học, chỉ để đảm bảo đủ chỉ tiêu. Hậu quả là sinh viên gặp khó khăn trong quá trình học tập, chất lượng nguồn nhân lực đầu ra không đảm bảo, và cuối cùng, chính uy tín của nhà trường và nền giáo dục quốc gia bị ảnh hưởng.

Thêm vào đó, việc loại bỏ hình thức xét tuyển sớm kết hợp với sự bối rối về điểm quy đổi đã khiến thí sinh tăng đột biến số lượng nguyện vọng đăng ký vào nhiều trường. Theo một số đại học, số lượng nguyện vọng của một thí sinh có thể tăng gấp 2-2,5 lần so với năm trước.

Sự gia tăng nguyện vọng không phản ánh sự tự tin hay định hướng rõ ràng của thí sinh, mà chủ yếu đến từ tâm lý rải hồ sơ để tăng cơ hội trúng tuyển. Kéo theo hệ thống tuyển sinh trở nên phức tạp, khó dự đoán và tạo thêm áp lực không đáng có cho cả thí sinh lẫn các trường đại học.

Có thể nhận thấy, sự "bùng nổ" của 344 tổ hợp xét tuyển đại học năm 2025 không phải là một tín hiệu đáng mừng mà là một hồi chuông cảnh tỉnh. Dù mục đích ban đầu là mang lại sự linh hoạt và lựa chọn cho học sinh, nhưng nó đang vô tình tạo ra một hệ thống phức tạp, thiếu minh bạch và đầy rủi ro.

Để giải quyết những hệ lụy này, cần có sự vào cuộc của cơ quan quản lý, không chỉ để điều chỉnh mà còn để thiết lập một khung chuẩn mực rõ ràng hơn. Mục tiêu cuối cùng của giáo dục vẫn là hướng đến sự phát triển toàn diện của người học, chứ không phải là một trò chơi chiến thuật để "chọn đúng môn, đỗ đúng trường".