"Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không": 12 ngày đêm báo chí dũng cảm xung trận

Cách đây vừa tròn nửa thế kỷ, đế quốc Mỹ mở cuộc tập kích đường không chiến lược, chủ yếu bằng máy bay B52 vào Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hải Phòng và một số tỉnh, thành phố ở miền Bắc, nhằm giành thắng lợi áp đảo về quân sự, làm xoay chuyển tình thế trên bàn đàm phán tại Paris có lợi cho Mỹ.

Nhưng với sự đồng lòng ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược, trong 12 ngày đêm (từ ngày 18/12 đến 29/12/1972), quân và dân miền Bắc đã tiến hành Chiến dịch phòng không Hà Nội - Hải Phòng, đánh bại cuộc tập kích của Mỹ, bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 máy bay B52, làm nên chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không".

Chiến thắng này cũng buộc chính quyền Mỹ phải tuyên bố ngừng ném bom đánh phá miền Bắc và ký kết Hiệp định Paris, rút hết quân viễn chinh về nước.

Để góp phần làm nên chiến thắng này phải kể đến nỗ lực không nhỏ của nhiều nhà báo, phóng viên, quay phim ở cơ quan báo chí. Trong một thời gian dài, các nhà báo, phóng viên đã xung kích, không ngại hiểm nguy, hòa mình vào cuộc chiến lịch sử của dân tộc, thông tin, cổ vũ những chiến thắng, tham gia mạnh mẽ vào việc động viên mọi tầng lớp nhân dân cùng tham gia đấu tranh.

Nhân dịp Kỷ niệm 50 năm chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức Tọa đàm và Trưng bày chuyên đề Báo chí xung trận "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" nhằm chia sẻ những thước phim, hình ảnh lịch sử cũng như khẳng định vai trò của báo chí trong chiến dịch này.

Báo chí xung trận, góp phần làm nên chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không"

Phát biểu tại sự kiện, nhà báo Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho hay, báo chí đã tác động trực tiếp vào việc giành thắng lợi trong lĩnh vực chính trị, ngoại giao, góp phần buộc Mỹ phải ký kết Hiệp định Paris và rút khỏi Việt Nam đồng thời là cơ sở đặt dấu chấm hết cho chính quyền Việt Nam Cộng hòa vào ngày 30/4/1975.

Những hình ảnh, bài báo phản ánh chân thực việc Mỹ xâm phạm bầu trời, lãnh thổ Việt Nam, ném bom gây thiệt hại về người và nhà cửa đã góp phần tạo nên thành công của công tác thông tin đối ngoại, đưa thông tin ra thế giới, giúp cho phong trào phản chiến trên thế giới được diễn ra mạnh mẽ, hơn bao giờ hết.

Đến nay, chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" tuy đã được các chuyên gia, nhà nghiên cứu tiếp cận từ nhiều hướng khác nhau nhưng vẫn tiếp tục là đề tài thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học, của công chúng trong và ngoài nước.

"Qua các tư liệu, hiện vật, hình ảnh được trưng bày và qua các phát biểu sâu sắc, tâm huyết tại tọa đàm, các nhân chứng, các nhà báo, chuyên gia, sau năm 50, chúng ta lại có cơ hội tiếp cận rõ hơn, thấy được chính xác hơn những giá trị lớn lao của câu chuyện kỳ tích lịch sử này.

Từ đường lối chiến tranh nhân dân, nghệ thuật quân sự sáng tạo, độc đáo đến những đóng góp của các nhà báo, sự xông pha quyết liệt của những cơ quan báo chí, của các nhà báo với vũ khí thông tin sắc bén trong tay đã khiến 12 ngày đêm khói lửa 50 năm trước thực sự trở thành một bài ca chiến thắng về nghề báo, một cống hiến lớn cho sự nghiệp báo chí nước nhà…", nhà báo Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.

Những hồi ức tác nghiệp khó quên nơi chiến trường

Nhớ lại thời kỳ tác nghiệp gian khó, góp sức trên mặt trận thông tin, nhà báo, Đại tá Nguyễn Xuân Mai, nguyên Tổng Biên tập Báo Phòng không Không quân, được vinh dự 7 lần gặp Bác Hồ kể, vào ngày đầu tiên Mỹ mở cuộc không kích B52 vào Hà Nội (18/12/1972), ông cùng các đồng nghiệp đã được tập huấn kỹ cách tác nghiệp cũng như nắm bắt thông tin Mỹ sẽ ném bom, chỉ chưa biết vào giờ nào.

 "Ngay khi Mỹ dùng máy bay tấn công Gia Lâm, chúng tôi đã có mặt ở địa bàn, chứng kiến Mỹ dùng máy bay F111 bắn xối xả để phá sân bay. Khi đạn ngừng, chúng tôi nhanh chóng phóng xe trở về tòa soạn đưa tin. Đêm đó, lại được tin máy bay B52 bị bắn rơi tại Phủ Lỗ, tôi cử 2 phóng viên dùng xe mô tô của tòa soạn lao đi đưa tin với yêu cầu phải chụp ảnh bằng được phù hiệu và xác ảnh máy bay rơi", nhà báo Nguyễn Mai kể.

Trong khi đó, nhà báo Phạm Việt Tùng - Đài Phát thanh và Truyền hình Việt Nam kể chi tiết chuyến tác nghiệp tận tay quay được cảnh máy bay B52 bốc cháy trên bầu trời Hà Nội vào đúng đêm 27/12/1972.

"Không giống như miêu tả như các loại hình khác, làm phim phải có được hình ảnh thật, đây là điều mà cả đoàn trăn trở nhất. Đã có những lần tôi và đồng nghiệp thất bại trong việc quay lại hình ảnh của máy bay B52, nhưng nhiệm vụ và trách nhiệm không được lùi bước, cuối cùng đã ghi lại những khoảnh khắc đến thời điểm này không thể quên trong 12 ngày đêm rực lửa.

Ngoài ra, lực lượng phóng viên thời đó rất mỏng, vì phải chia ra hai cánh sẵn sàng tác nghiệp tại Hà Nội và một nhóm khác đi sơ tán, để bảo vệ các máy móc thiết bị. Việc đi sơ tán nhằm bảo toàn lực lượng, nếu phóng viên quay phim ở chiến trường không may hy sinh thì còn có người khác thay thế", nhà báo Phạm Việt Tùng chia sẻ.

Cũng nhân dịp này, nhiều hình ảnh, tư liệu về chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" được trưng bày, gồm:

18 vách sẽ kể lại câu chuyện về Bác Hồ với Lực lượng phòng không - không quân, quân và dân Thủ đô Hà Nội cùng quân dân cả nước làm nên chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng máy B52 của Mỹ.

Các tác phẩm được trưng bày đã thể hiện sự xung trận xông xáo, quả cảm của các nhà báo, phóng viên tác nghiệp tại Hà Nội trong 12 ngày đêm lịch sử như phóng viên Vũ Ba - Báo Quân đội nhân dân; Trịnh Hải, Đỗ Quảng, Phạm Thanh - Báo Nhân Dân; Chu Chí Thành, Minh Lộc - Thông tấn xã Việt Nam…

Một số hình ảnh được phóng lên vách như: Trận địa phòng không Báo Nhân Dân; Các nhà báo, văn nghệ sĩ tác nghiệp tại bệnh viện Bạch Mai sau trận ném bom của Mỹ;

Những số báo ra trong 12 ngày đêm Điện Biên Phủ trên không: Quân đội nhân dân, Nhân Dân; thắng lợi của Hiệp định Paris 197; Sự kiện có phần chiếu phim tư liệu về chiến thắng B52, trong đó có cảnh nhà báo Phạm Việt Tùng quay B52 bốc cháy và rơi trên bầu trời Hà Nội…

Tủ trưng bày gồm 50 tài liệu, hiện vật về sự kiện "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" như: các số báo tiêu biểu của Nhân Dân, Quân đội nhân dân, Hànộimới, Giải phóng, Sud Vietnam En lute, South Vietnam in Struggle, Tổ quốc… và một số hình ảnh tiêu biểu, một số kỷ vật được làm từ xác máy bay, vỏ đạn đại bác như lọ hoa, hộp đựng…

Trưng bày sẽ diễn ra từ ngày 15/12/2022 đến hết tháng 1/2023.