Câu 1. (8,0 điểm)

Trong cuộc trò chuyện với nhà báo Phan Đăng, nhà nghiên cứu giáo dục, tiến sĩ Nguyễn Thụy Phương đã chia sẻ về câu chuyện của bản thân:

Ba mươi tám tuổi, tôi nhận được giải thưởng rất cao quý của viện hàn lâm Pháp. Cuộc sống cá nhân ổn định, con cái lớn dần, được làm những công việc mình yêu thích. Điều đó dẫn tôi đến một hiện tượng mà người ta gọi là hiệu ứng "chạm trần" trong công việc. Một câu hỏi xuất hiên trong tôi lúc đó: "Ôi thế này thì mình sẽ làm gì tiếp trong hai mươi năm nữa đây?" Để trả lời câu hỏi ấy, tôi quyết định đi… khai vấn. Sau hai ngày trở về nhà, có nhiều xáo trộn trong tôi, tại vì ở thời điểm ấy tôi vẫn luôn cho rằng mình hiểu mình là ai, mình biết mình đang làm gì, mình vững vàng trong tư duy, chứ không phải người dễ lung lay, lung lạc. Nhưng sau khi làm phương pháp này, tôi mới nhận ra: Ồ hóa ra, trong con người mình vẫn còn những điểm, những vùng mình chưa hề chạm đến.

(Phan Đăng, 39 cuộc đối thoại tri thức, Nhà xuất bản Kim Đồng, 2024, trang 456)

Từ câu chuyện nhà nghiên cứu giáo dục Nguyễn Thụy Phương đã chia sẻ, anh/chị hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ về vấn đề: Người trẻ và hành trình khai vấn bản thân.

Câu 2. (12,0 điểm)

Nhà thơ Mai Văn Phấn từng chia sẻ: Nghệ sĩ là người liên tục vượt qua những cuộc 'vong thân' để hoàn thiện mình.

Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.

Gợi ý đáp án nghị luận xã hội

1. Giải thích vấn đề

Khai vấn bản thân: quá trình tự đối thoại, tự khám phá, tìm hiểu chính mình để nhận ra những giá trị, khả năng, giới hạn và tiềm năng chưa khai thác.

Ý nghĩa câu chuyện: Dù đã thành đạt, ổn định, con người vẫn có thể rơi vào "hiệu ứng chạm trần". Việc khai vấn giúp nhận diện những vùng chưa từng "chạm đến" trong chính bản thân để mở ra cơ hội phát triển.

2. Vai trò của hành trình khai vấn đối với người trẻ

Giúp hiểu chính mình là ai, mình mạnh ở đâu, yếu ở đâu, điều gì khiến mình hạnh phúc. Tạo động lực phát triển, không tự mãn với cái đã đạt được, mà luôn làm mới bản thân. Tuổi trẻ dễ bối rối trước lựa chọn, khai vấn giúp định hướng, tránh mất phương hướng. Khi hiểu mình, người trẻ có thể đóng góp cho cộng đồng hiệu quả hơn.

3. Bàn luận, mở rộng

Khai vấn không phải là việc làm một lần, mà là hành trình liên tục. Người trẻ cần cởi mở, dám đối diện với cả giới hạn và điểm mạnh của bản thân. Phê phán lối sống hời hợt, chạy theo xu hướng mà không hiểu mình muốn gì.

4. Bài học rút ra

Mỗi người cần chủ động tìm cơ hội tự khai vấn qua học tập, trải nghiệm, đọc sách, trao đổi với người khác. Người trẻ nên coi khai vấn là hành trang không thể thiếu trên con đường trưởng thành.

Gợi ý đáp án nghị luận văn học

1. Giải thích vấn đề

"Vong thân": trạng thái con người quên đi cái tôi quen thuộc, từ bỏ sự an toàn, thậm chí "mất mình" để nhập vào thế giới sáng tạo. Quá trình sáng tạo đích thực luôn đòi hỏi nghệ sĩ dấn thân, trải nghiệm, vượt qua giới hạn bản thân, để từ đó trưởng thành và hoàn thiện.

2. Bàn luận

Sáng tạo nghệ thuật là hành trình đầy thử thách: Nghệ sĩ phải từ bỏ sự an toàn, thoát khỏi những lối mòn để tìm giọng nói riêng. Có khi phải "vong thân" – tức dấn mình vào nhân vật, nỗi đau, bi kịch, khát vọng của đời sống để viết ra tác phẩm chân thật.

Quá trình này giúp nghệ sĩ hoàn thiện mình: Họ học cách nhìn đời bằng nhiều góc độ, thấu cảm với số phận khác. Mỗi tác phẩm thành công là một bước trưởng thành về tư tưởng, tâm hồn.

3. Liên hệ thực tiễn văn học

Nguyễn Du:vượt qua cái nhìn của kẻ sĩ trung đại để "vong thân" nhập vào thân phận Thúy Kiều, tiếng khóc của dân tình mà viết nên "Truyện Kiều". Nam Cao nhập vào những kiếp người đói khổ (Chí Phèo, Lão Hạc…) để làm rõ bản chất xã hội, hoàn thiện nhân sinh quan của mình. Thơ Thanh Thảo, Nguyễn Khoa Điềm gắn bó máu thịt với chiến tranh, nhân dân, nhờ đó tiếng thơ mang chiều sâu trải nghiệm.

4. Ý nghĩa và mở rộng

Ý kiến khẳng định sáng tạo là hành trình vượt giới hạn bản thân, dấn thân vì cái mới. Nghệ sĩ cần dũng cảm "vong thân" để tìm ra giá trị nghệ thuật, nhưng đồng thời phải biết giữ bản lĩnh, không để đánh mất chính mình.

5. Kết luận

Ý kiến Mai Văn Phấn giàu tính nhân văn và thực tiễn: sáng tạo nghệ thuật là quá trình tự hi sinh, tự vượt qua để trưởng thành. Người sáng tác văn chương và cả mỗi chúng ta đều cần học cách dám bước ra khỏi vùng an toàn để hoàn thiện bản thân.

(Đáp án chỉ mang tính tham khảo)