Các nhà tuyển dụng nguồn nhân lực du lịch "đãi cát tìm vàng"

Đại dịch COVID-19 làm đóng băng ngành du lịch, 80-90% nhân sự của các doanh nghiệp ngành này lần lượt bị cắt giảm. Dẫn đến thực trạng đáng buồn là sau khi ngành du lịch mở cửa trở lại, nguồn nhân lực bị thiếu hụt trầm trọng.Nhiều lời mời gọi "trở về mái nhà xưa" nhưng, lòng tự ái bị cắt giảm đã tổn thương, hơn nữa họ đang thích nghi với công việc mới nên không muốn quay lại. Trong lúc doanh nghiệp chưa thể chủ động đào tạo, tuyển dụng đủ để bù vào nguồn nhân lực thiếu hụt khiến cho bài toán nhân lực thêm nan giải.

Chất lượng dịch vụ được quyết định bởi chất lượng nguồn nhân lực

Đến nay, sau gần hai năm mở cửa trở lại, ngành du lịch mới hồi phục 69% so cùng thời điểm 2019. "Ngành du lịch hồi phục như hiện nay là tín hiệu tốt nhưng, nhân lực mới là yếu tố quan trọng quyết định sự sống còn của doanh nghiệp", ông Nguyễn Minh Mẫn - Giám đốc truyền thông Công ty TST Tourist khẳng định. Thế nên giải pháp bổ sung nguồn nhân lực thiếu hụt trong hơn một năm qua được các doanh nghiệp ráo riết tìm kiếm tại các ngày hội du lịch, ngày hội việc làm nhằm tìm kiếm nhân lực khả dĩ chất lượng để bù đắp, thay thế. Thế nhưng, mọi nỗ lực "đãi cát tìm vàng" của nhà tuyển dụng vẫn chưa mang lại hiệu quả như mong muốn.

Theo Bà Đoàn Trần Phương Thảo - Giám đốc Nhân sự Tập đoàn IHG (Khách sạn InterContinental SaiGon), chỉ tính riêng ngành du lịch Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022-2023 cần 40.000 lao động có trình độ, trong khi các trường đào tạo nghề hiện nay chỉ mới đáp ứng được 15.000 lao động. 

Bà chia sẻ khó khăn chung với các nhà tuyển dụng và cơ sở đào tạo, hiện nay chất lượng chuyên môn, kỹ năng thực hành của ứng viên chưa được cải thiện nhiều. Chương trình đào tạo nhiều năm chưa sát với công việc thực tế tuyển dụng. Trình độ ngoại ngữ của lực lượng lao động chưa cao, còn gặp nhiều phàn nàn từ khách hàng. Những khó khăn trên rất có thể do các cơ sở đào tạo nhân lực du lịch hiện nay còn gặp nhiều bất cập về cả cơ sở vật chất kỹ thuật, nội dung chương trình giảng dạy cũng như đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo chưa thống nhất dẫn đến sự chênh lệch chất lượng đầu ra.

Nhìn ở góc độ quản lý khách sạn, bà Nguyễn Thị Kim Trang - Phó Giám đốc Khách sạn Viễn Đông cho rằng, tình hình chung sau dịch rất thiếu nhân lực du lịch, nhưng cái thiếu ở đây là thiếu những người làm những bộ phận cụ thể như phục buồng, phòng, tiếp tân, bảo vệ… Sau dịch, không riêng Khách sạn Viễn Đông mà tình trạng chung của nhiều khách sạn tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng loay hoay tìm nguồn nhân sự thạo việc để thay thế và phải mất rất lâu nữa năm mới cơ bản giải quyết xong, bà Trang chia sẻ thêm.

Trước thực trạng tuyển dụng và đào tạo nghề du lịch hiện nay tại Thành phố Hồ Chí Minh, bà Võ Thị Mỹ Vân - Hiệu trưởng Trường Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist cho biết, Thành phố Hồ Chí Minh có 63 cơ sở đào tạo chuyên ngành du lịch, trong đó có 24 trường đại học, 20 trường cao đẳng và 19 trường trung cấp, trung bình hàng năm có khoảng 12.000-15.000 người được đào tạo nghề du lịch trong các bậc học, đáp ứng 60% nhu cầu lao động của ngành. Tuy vậy, các sinh viên vừa tốt nghiệp chưa đáp ứng ngay nhu cầu công việc, nhiều doanh nghiệp phải tổ chức bồi dưỡng, đào tạo lại.

Trong một lần trao đổi vấn đề trên, giám đốc nhân sự của một công ty du lịch có tiếng ở Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, 90% lực lượng ứng viên mới tốt nghiệp sau khi tuyển dụng phải đào tạo lại mới có thể thích ứng dần với công việc. Kỹ năng giao tiếp và xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình làm việc với khách hàng, với đồng nghiệp của một số ứng viên còn nhiều hạn chế. Năng lực ngoại ngữ và thái độ làm việc chưa đạt như kỳ vọng. Với chiến lược phát triển của ngành du lịch hiện nay, yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ, năng lực ngoại ngữ và kinh nghiệm làm nghề cũng khắt khe hơn. Điều này cũng dễ hiểu, thông thường trong kinh doanh chất lượng sản phẩm dịch vụ được quyết định bởi chất lượng nguồn nhân lực.

Có bằng cấp chưa chắc có việc làm?

Thạc sĩ Phan Bửu Toàn - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn nói, sau dịch, nhà hàng, khách sạn tụt xuống tận đáy, trong khi lữ hành nội địa hồi phục nhanh hơn. Qua kết quả tuyển sinh năm 2023 của trường, cho thấy xu hướng sinh viên chọn khối lữ hành vượt xa khối nhà hàng, khách sạn. Trong khi lĩnh vực nhà hàng, khách sạn luôn cần nhân sự nhiều hơn. Có lẽ tâm lý giới trẻ ngày nay thích xê dịch, cho rằng đi chơi là sung sướng, còn phục vụ "buồng" là "buồn". Cũng có thể nói giới trẻ bây giờ chọn lựa nghề nghiệp chú trọng "bề ngoài" nhiều hơn là thực chất "bên trong" công việc.

Để thấy rõ hơn bức tranh nguồn nhân lực du lịch hiện nay, Thạc sĩ Toàn chia sẻ thêm, thị trường Thành phố Hồ Chí Minh là nơi cung cấp nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao cho cả nước (đại học và sau đại học). Trong khi thực tế có bằng thạc sĩ, đại học liệu có chịu vào nhà hàng, khách sạn để làm phục vụ không? Vì rằng họ được đào tạo ra làm nghiên cứu, quản lý, chứ không được đào tạo thực hành chuyên sâu như hệ cao đẳng hay trung cấp nghề. Trong khi các doanh nghiệp du lịch họ cần tuyển dụng nhân sự được đào tạo chuyên sâu để làm một công việc cụ thể. Thế nên khi ra trường nhân lực "chất lượng cao" và doanh nghiệp khó tìm thấy nhau trong thực tế công việc. Qua đó cho thấy doanh nghiệp giờ đây thay đổi tư duy tuyển dụng. Có bằng cấp cao nhưng có làm được việc không? Cho nên có bằng cấp chưa chắc có việc làm dẫn đến tình trạng thất nghiệp như đã thấy.

Chưa kể, trong thực tế nhiều sinh viên do học mà không định hướng trước công việc sẽ làm sau khi ra trường nên gặp khó khăn trong xin việc. Ngành nhà hàng, khách sạn đang cần nhân viên buồng phòng, tiếp tân, bảo vệ… nhưng nhiều trường "không hút" được sinh viên vào học nên có tình trạng chỗ thiếu, chỗ thừa. 

Hiện có rất ít trường đào tạo ngành du lịch sinh viên ra trường có việc làm ngay, những trường này thường rất chú trọng công tác tư vấn, định hướng cho sinh viên ngay từ đầu trong việc chọn lựa ngành nghề. Sinh viên phải như thế nào mới đáp ứng công việc mà họ sẽ làm sau khi học xong. Đến khi ra trường làm đúng nơi, đúng việc nên khá dễ dàng. Không ít sinh viên trong thời gian thực tập đã được doanh nghiệp mời ở lại làm việc. Đây là việc phải làm và thể hiện trách nhiệm của trường đối với sinh viên mình. Đồng thời, để sinh viên ra trường thích ứng với công việc trong quá trình chuyển đổi số của ngành du lịch, hiện nay có rất ít trường mua phần mềm điều hành tour, quản lý nhân sự, quản lý buồng phòng… giống như doanh nghiệp và chia đôi học phần ra để dạy cả phần nguyên lý và thực hành cho sinh viên. Cuối học phần nhà trường áp dụng phần mềm này cho sinh viên thi để kết thúc môn học.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch và đào tạo nhân lực du lịch chất lượng luôn là một đòi hỏi tất yếu trong thời đại kỷ nguyên số. Để phát triển nhanh, bền vững, đưa ngành du lịch Việt Nam thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, việc ưu tiên tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng là cấp thiết, quan trọng hơn hết trong chiến lược phát triển du lịch quốc gia.