Văn bằng, chứng chỉ số - bước tiến chuyển đổi số giáo dục

Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đã xác định rõ chuyển đổi số toàn diện là một trong những nhiệm vụ và giải pháp mang tính đột phá cho ngành giáo dục. Nghị quyết trực tiếp chỉ đạo: "Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo".

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Dự thảo Thông tư Quy chế văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân và đang lấy ý kiến rộng rãi trong xã hội. Theo đó, quy định in phôi văn bằng, chứng chỉ giấy sẽ được thay thế bằng cách quản lý trên cơ sở dữ liệu số.

Dự thảo nhận được sự đồng thuận lớn từ xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng bởi những lợi ích thiết thực đối với cấp quản lý và cả người học.

Văn bằng, chứng chỉ số an toàn và tiện lợi

Trong thời đại đầy biến động, nỗi lo sợ của người học là văn bằng chứng chỉ giấy có thể bị hủy hoại vĩnh viễn do thiên tai, hỏa hoạn hay đơn giản là bị thất lạc trong quá trình di chuyển. Người học phải đến cơ quan công quyền xin cấp lại rất nhiêu khê, tốn kém nhiều chi phí và đặc biệt mất nhiều thời gian nếu người học thay đổi chỗ ở từ địa phương này sang địa phương khác.

Nhiều người trăn trở tìm cách bảo quản nhưng chưa có cách an toàn nhất. Hơn nữa, văn bằng, chứng chỉ được cấp lại thường ghi "bản sao từ sổ gốc", tức là một chứng nhận có giá trị sử dụng hạn chế, khác với bản gốc. Ngoài ra, trong thời gian chờ cấp lại có thể gây trì hoãn mọi thủ tục như xin việc, học tập.

Văn bằng chứng chỉ số sẽ khắc phục được điều đó. Nó có giá trị pháp lý không giới hạn và xóa bỏ khái niệm "bản chính" hay "bản sao" trong môi trường số. Đặc biệt, người học dễ dàng truy cập, tải xuống và in ấn bất cứ lúc nào và ở chỗ nào; hoặc cũng có thể gửi đường link xác thực thông qua mã QR cho nhà tuyển dụng (hoặc cơ sở đào tạo khác) ngay tức thì, đảm bảo quyền lợi kịp thời nhất.

Vì vậy, người học hoàn toàn chủ động bởi văn bằng chứng chỉ được lưu trữ an toàn trên hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung của Bộ giáo dục và Đào tạo hoặc cơ sở giáo dục đào tạo. Học viên cũng có thể tải về và lưu trữ trên thiết bị cá nhân để sẵn sàng sử dụng.

Dự thảo về quản lý văn bằng, chứng chỉ chuyển từ mô hình "vật lý, dễ hư hỏng, phụ thuộc địa lý" sang mô hình "số hóa, an toàn tuyệt đối, truy cập mọi lúc mọi nơi", mang lại nhiều tiện lợi, đặc biệt là an toàn tối đa cho cơ quan quản lý và người học.

Rút ngắn thời hạn cấp văn bằng, chứng chỉ số

So với Thông tư 21/2019/TT-BGDĐT, thời hạn cấp văn bằng tối đa là 10 ngày, kể từ ngày có quyết định công nhận tốt nghiệp hoặc cấp chứng chỉ. Điều 12 Dự thảo quy chế mới quy định thời hạn cấp văn bằng, chứng chỉ số chỉ còn 5 ngày làm việc (tức rút ngắn 50%). Đây là một trong những điểm mới, đột phá nhất về mặt cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ số.

Việc giảm thiểu thời gian cấp văn bằng chứng chỉ là minh chứng rõ ràng nhất cho ưu điểm của chuyển đổi số. Nếu Dự thảo được thông qua và có hiệu lực từ năm 2026 thì có thể xem đây là một bước tiến lớn, thể hiện sự quyết tâm của ngành giáo dục trong việc phục vụ người học hiệu quả hơn.

Khi đó, người học khi tốt nghiệp có thể ngay lập tức nộp hồ sơ xin việc, xin học bổng hoặc tiếp tục học tập. Đặc biệt, người học được đảm bảo quyền lợi tối đa khi tham gia vào các đợt tuyển dụng, hoặc nộp hồ sơ vào các bậc học cao hơn có quy định thời hạn nghiêm ngặt, hoặc cạnh tranh trong môi trường toàn cầu.

Ngoài ra, khi cập nhật trên hệ thống cơ sở dữ liệu thì văn bằng, chứng chỉ sẽ là bản gốc và có giá trị pháp lý tuyệt đối. Dự thảo còn quy định thời gian 5 ngày để các cơ sở giáo dục đối chiếu dữ liệu như mã định danh, số hiệu văn bằng,… để đưa lên hệ thống dữ liệu. Điều này giúp ngăn chặn sai sót, đảm bảo khi phát hành, chúng là phiên bản tuyệt đối chính xác và đáng tin cậy nhất.

Giảm gánh nặng hành chính khi chuyển đổi số trong cấp văn bằng, chứng chỉ

Trong Thông tư 21/2019/TT-BGDĐT, đối với bằng tốt nghiệp trung học cơ sở/trung học phổ thông, hoặc chứng chỉ phải thực hiện một quy trình phức tạp, tốn kém thì Bộ Giáo dục và Đào tạo phải tổ chức in phôi văn bằng theo số lượng đăng ký; phải có quy trình quản lý việc in, bảo mật, lập số hiệu, bảo quản và cấp phôi văn bằng, chứng chỉ. Theo đó, Sở Giáo dục và Đào tạo (hoặc các cơ quan quản lý) phải thực hiện trách nhiệm quản lý việc sử dụng phôi khá phức tạp.

Mỗi văn bằng, chứng chỉ được cấp gắn liền với một phôi vật lý gánh nặng về chi phí in ấn, bảo mật, lưu kho, vận chuyển và chi phí quản lý, kiểm đếm, thanh lý phôi hỏng. Đồng thời có nguy cơ thất thoát, sai sót trong khâu quản lý vật chất và khó kiểm soát vấn nạn làm giả.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/van-bang-chung-chi-so-buoc-tien-chuyen-doi-so-giao-duc-179251105120815529.htm