Đổi mới giáo dục phải bắt đầu bằng việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên

Những ngày qua, dư luận đặc biệt quan tâm hai thông tin nổi bật trong lĩnh vực giáo dục: Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định từ năm 2026 sẽ sử dụng chung một bộ sách giáo khoa trên phạm vi toàn quốc và vụ việc cô giáo sinh năm 2003 dùng thước đánh vào tay học sinh dẫn đến bị chấm dứt hợp đồng.

Hai câu chuyện tưởng như tách biệt lại cùng chỉ ra một vấn đề cốt lõi của ngành giáo dục Việt Nam, đó là chất lượng đào tạo và sử dụng đội ngũ giáo viên. Đây là những yếu tố quyết định thành bại của mọi chủ trương cải cách.

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trương áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất từ năm 2026 đang thu hút sự quan tâm lớn của xã hội. Phương án lựa chọn những cuốn sách tốt nhất của từng môn học và từng khối lớp để chỉnh sửa, hoàn thiện thành bộ sách chung được nhiều chuyên gia đánh giá là hợp lý.

Bối cảnh hiện nay cho thấy việc biên soạn một bộ sách mới hoàn toàn khó đáp ứng kịp tiến độ, trong khi các bộ sách hiện hành đã có quá trình triển khai thực tế, có dữ liệu và có phản hồi để tiếp tục điều chỉnh.

Tuy nhiên, sách giáo khoa dù quan trọng đến đâu cũng không phải là gốc rễ quyết định chất lượng giáo dục. Một giáo viên có trình độ, có nghiệp vụ và có tâm với nghề sẽ luôn biết cách sử dụng sách giáo khoa như một trong nhiều tài liệu tham khảo, chứ không xem đó là khuôn mẫu cố định.

Giáo viên giỏi có thể linh hoạt điều chỉnh nội dung, bổ sung kiến thức, xây dựng hoạt động học phù hợp với việc dạy học phân hóa và cá nhân hóa. Vì vậy, dù sử dụng một bộ sách hay nhiều bộ sách, sự khác biệt trong chất lượng dạy và học vẫn nằm ở người đứng lớp.

Còn vụ việc cô giáo trẻ sinh năm 2003 có hành vi dùng thước đánh vào tay học sinh dẫn đến bị chấm dứt hợp đồng là lời cảnh báo rõ ràng về những hạn chế trong đào tạo và tuyển dụng giáo viên hiện nay.

Hành vi phản sư phạm xuất phát từ kỹ năng quản lý lớp học yếu, thiếu khả năng kiềm chế cảm xúc và chưa hiểu rõ tâm lý lứa tuổi – những năng lực đáng lẽ phải được rèn luyện kỹ lưỡng trong quá trình đào tạo sư phạm. Vấn đề không chỉ dừng lại ở lỗi cá nhân mà còn phản ánh lỗ hổng hệ thống.

Thực tế cho thấy đầu vào ngành sư phạm vẫn chưa thật sự thu hút người học giỏi. Chương trình đào tạo ở một số cơ sở còn nặng lý thuyết, ít thực hành, chưa bám sát yêu cầu đổi mới giáo dục. Trong khi đó, giáo dục là ngành nghề liên quan trực tiếp đến sự phát triển của con người, đòi hỏi những cá nhân có năng lực tốt, ứng xử nhân văn, vì vậy cần có cơ chế tuyển chọn và đào tạo nghiêm ngặt hơn.

Thực tiễn cho thấy, những trường chất lượng cao hay các mô hình giáo dục tiên tiến thành công đều có điểm chung là đội ngũ giáo viên mạnh. Một giáo viên giỏi có thể tạo ra thay đổi tích cực cho cả một lớp học, kể cả thay đổi văn hóa học tập của một ngôi trường. Học sinh giỏi hay sự đồng hành của phụ huynh chỉ là điều kiện thuận lợi, còn chất lượng người dạy mới là yếu tố quyết định.

Để thu hút sinh viên giỏi vào ngành sư phạm, chính sách đãi ngộ cần được cải thiện tương xứng. Mức thu nhập hiện tại của giáo viên vẫn còn thấp so với mặt bằng các ngành nghề khác, khiến nhiều người tâm huyết gặp không ít khó khăn, chật vật trong cuộc sống.

Song song với đó, ngành giáo dục cần chủ động triển khai các chiến lược truyền thông tích cực và chuyên nghiệp. Mục tiêu là để khẳng định vững chắc vị thế nghề giáo, xây dựng hình ảnh người thầy đẹp, giá trị cao trong xã hội, và làm nổi bật cơ hội phát triển sự nghiệp rõ ràng cho đội ngũ giáo viên.

Việt Nam có rất nhiều giáo viên tâm huyết và giỏi nghề, nhưng cần phải nhìn nhận thẳng thắn rằng còn thiếu những "kiến trúc sư trưởng" – những người có khả năng xây dựng chính sách, hoạch định chiến lược và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của giáo dục.

Thay vì tập trung vào những biểu hiện bề nổi như sách giáo khoa hay sai phạm cá nhân, cải cách giáo dục cần nhìn vào gốc rễ. Chất lượng đội ngũ giáo viên là giải pháp cốt lõi và lâu dài, quyết định trực tiếp đến thành bại của mọi công cuộc cải cách giáo dục.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/doi-moi-giao-duc-phai-bat-dau-bang-viec-nang-cao-chat-luong-doi-ngu-giao-vien-179251116100616193.htm