Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn: Văn học giúp con người vượt qua các giới hạn

Câu 1. (8,00 điểm)

"[…] Chính vì vậy, hãy dám nghĩ về những điều bất tận và nghĩ cả những điều gần gũi hằng ngày. Có những cái thuộc về chuẩn mực tốt đẹp của xã hội thì cố mà giữ, nhưng với những thách thức của thời đại thì phải dám vượt thoát ra khỏi cách nghĩ an toàn. Một trạng thái mới cần được thiết lập để nghĩ về những điều mới hơn.

(Nguyễn Văn Minh, Những lời chia sẻ, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, 2024, trang 358)

Từ ý kiến trên, anh/chị hãy viết bài văn với chủ đề: Hãy bắt đầu cho một cách nghĩ mới.

Câu 2. (12,00 điểm)

Trong tham luận Thế đứng của văn học hiện nay, nhà văn Nguyễn Bình Phương từng chia sẻ: Văn học giúp con người vượt qua các giới hạn bằng cách nhẫn nại nuôi dưỡng giấc mơ cho mỗi cá nhân. Từ thực tại đầy rẫy mâu thuẫn, đầy rẫy bất công, đầy rẫy phẫn nộ, văn học dựng xây những bầu trời để nhân tính rợp bay, khai mở những con đường để độc giả đặt bước chân tưởng tượng của mình lên đó và ngoảnh lại mỉm cười bao dung với đời sống bụi bặm.

(Dẫn theo Hoàng Đăng Khoa, Tiểu luận Ngắn dần đều, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2024 trang 26)

Bằng hiểu biết và trải nghiệm văn học, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.

Gợi ý đáp án nghị luận xã hội

1. Giải thích vấn đề

Cách nghĩ mới: là sự đổi mới trong tư duy, dám bước ra khỏi lối mòn, vượt thoát khỏi sự an toàn quen thuộc để tìm ra hướng đi sáng tạo, phù hợp với sự phát triển của xã hội. Ý kiến nhấn mạnh: Cần giữ lại những giá trị tốt đẹp, chuẩn mực. Nhưng trước những thách thức thời đại, phải dám tư duy khác biệt, dám đổi mới.

2. Bàn luận vấn đề

Ý nghĩa của việc bắt đầu cho một cách nghĩ mới: Giúp con người thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại. Khơi dậy tinh thần sáng tạo, tạo ra đột phá trong học tập, lao động, nghiên cứu. Góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội, mang lại giải pháp mới cho những vấn đề cũ.

Biểu hiện của cách nghĩ mới: Trong học tập: dám đặt câu hỏi, dám phản biện, không học thụ động. Trong lao động: tìm phương pháp mới để nâng cao hiệu quả. Trong đời sống: suy nghĩ tích cực, nhân văn, có trách nhiệm với cộng đồng.

Phản đề: Tư duy bảo thủ, chỉ đi theo lối mòn thì dễ tụt hậu. Lạm dụng "cách nghĩ mới" thiếu căn cứ sẽ dẫn đến cực đoan, phi thực tiễn.

3. Bài học nhận thức và hành động

Mỗi cá nhân cần biết trân trọng những giá trị truyền thống bền vững. Đồng thời dám nghĩ khác, dám thử thách giới hạn bản thân. Linh hoạt giữa giữ gìn cái cũ và sáng tạo cái mới.

Gợi ý đáp án nghị luận văn học

1. Giải thích ý kiến

"Văn học giúp con người vượt qua giới hạn bằng cách nhẫn nại nuôi dưỡng giấc mơ": Văn học không chỉ phản ánh hiện thực mà còn khơi gợi khát vọng, nâng đỡ tâm hồn con người, tiếp sức để họ hướng tới điều tốt đẹp. Ý kiến khẳng định vai trò: văn học giúp con người có sức mạnh tinh thần để đối diện, vượt qua thực tại đầy bất công, phẫn nộ.

2. Bình luận và phân tích

Vai trò nuôi dưỡng giấc mơ của văn học: Văn học gieo vào lòng người niềm tin, sự hi vọng, khát vọng sống nhân văn. Văn học giúp con người giữ lại sự lạc quan, lòng nhân ái giữa cuộc đời nhiều khắc nghiệt. Văn học mở ra "những bầu trời để nhân tính rợp bay": nơi con người tìm được sự an ủi, bồi đắp tâm hồn, khẳng định giá trị người. (Lấy dẫn chứng để chứng minh).

Phản đề: Nếu người đọc thụ động, coi văn học chỉ là giải trí thì khó nhận ra giá trị nuôi dưỡng tinh thần. Văn học không thay thế hành động thực tế, nó chỉ mở đường, khích lệ.

3. Bài học

Người đọc cần tiếp nhận văn học một cách chủ động, từ đó nuôi dưỡng nhân tính, nuôi dưỡng giấc mơ và hành động tích cực. Văn học là nguồn sức mạnh tinh thần bền bỉ, giúp con người vượt lên giới hạn của hoàn cảnh và chính bản thân mình.

(Đáp án chỉ mang tính tham khảo)

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/de-thi-hoc-sinh-gioi-ngu-van-van-hoc-giup-con-nguoi-vuot-qua-cac-gioi-han-179250923133339773.htm