Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn: Khung cửa sổ đóng khung bầu trời

Câu 1. (8,0 điểm)

Mọi thứ đều vô hạn bởi vì mọi thứ đều thiêng liêng. Mọi thứ đều vô biên bởi vì mọi thứ đều tham gia vào bản chất của sự tồn tại.

Mắt bạn là cửa sổ: bất cứ điều gì bạn nhìn thấy qua mắt đều được đóng khung. Tai bạn là cửa sổ: bất cứ điều gì bạn nghe thấy qua tai đều được đóng khung ngay lập tức. Bầu trời không có khung, nhưng khung cửa sổ lại trở thành khung hình của bầu trời.

Hãy nhớ lấy điều đó, nhận thức lớn lao sẽ đến với bạn… (Osho)

Từ văn bản trên hãy bày tỏ suy nghĩ của em về thông điệp: bầu trời không bị đóng khung, nhưng khung cửa sổ đóng khung bầu trời.

Câu 2. (12,0 điểm)

"Nếu được đọc trước, chắc tôi đã không thể viết được. Bởi vì viết sau khi đã biết tất cả những điều ấy thì hoá ra tôi sẽ chỉ minh hoạ lại các ý tưởng đã có sẵn đó. Văn học không phải minh hoạ bằng ngôn từ những gì đã biết bằng lí trí. Tôi chỉ có thể viết say sưa được như đã viết khi còn tin rằng tất cả những gì mình trải ra trên trang giấy đó là do mình sáng tạo ra, mình "bịa" ra một hiện thực hoàn toàn mới thêm cho cuộc đời này". (Thanh Thảo)

Bằng trải nghiệm văn học, hãy nêu quan điểm của anh/chị về yêu cầu của nhà văn trong quá trình sáng tác.

Gợi ý đáp án nghị luận xã hội

1. Giải thích vấn đề

"Bầu trời không bị đóng khung": thế giới, sự sống, chân lý, cái đẹp… vốn vô hạn, rộng lớn, không bị giới hạn. "Khung cửa sổ đóng khung bầu trời": cách nhìn, góc độ nhận thức, định kiến, giới hạn giác quan hoặc tư duy sẽ khiến ta chỉ thấy một phần của hiện thực.

Thông điệp: Nhận thức của con người chịu ảnh hưởng từ chính cách ta nhìn nhận. Thế giới vốn rộng lớn nhưng mỗi người lại giới hạn nó bằng "khung cửa sổ" của bản thân.

2. Bàn luận

Con người thường có xu hướng nhìn đời qua "khung" – là khuôn mẫu, định kiến, kinh nghiệm, lối mòn tư duy. Nếu chỉ nhìn qua một khung cửa hẹp, ta dễ đánh mất cái toàn diện, vĩ đại của đời sống. Muốn đạt đến "nhận thức lớn lao", cần vượt qua khung nhìn hạn hẹp, biết mở rộng tâm trí, tiếp nhận đa chiều.

Thực tế: Khoa học phát triển nhờ dám thoát khỏi "khung" cũ (ví dụ: từ quan niệm Trái đất phẳng đến Trái đất hình cầu). Nghệ thuật giàu sức sống khi vượt qua những lối mòn.

Trong đời sống cá nhân: người có tư duy cởi mở, biết chấp nhận khác biệt, luôn thấy cuộc sống phong phú, đáng sống.

3. Liên hệ – mở rộng

Cần dũng cảm thoát ra khỏi "khung cửa sổ" hạn hẹp, nuôi dưỡng tầm nhìn tự do. Phê phán lối tư duy bảo thủ, cứng nhắc, chỉ nhìn thế giới qua "khe cửa nhỏ" của định kiến.

4. Kết luận

Thông điệp của Osho mang ý nghĩa khai phóng: cuộc sống vô biên, nhưng nhận thức của ta chỉ thực sự rộng mở khi thoát ra khỏi giới hạn chủ quan. Hãy học cách nhìn bầu trời bằng chính sự tự do của trí tuệ và tâm hồn.

Gợi ý đáp án nghị luận văn học

1. Giải thích ý kiến Thanh Thảo

Nhà văn nói: "Nếu được đọc trước, chắc tôi đã không thể viết được": ám chỉ sự lệ thuộc vào cái đã có sẽ kìm hãm sáng tạo. Văn học chân chính không phải là "minh hoạ bằng ngôn từ" cho tư tưởng có sẵn, mà phải kiến tạo nên một thế giới tinh thần mới. Thông điệp: Sáng tạo văn chương cần sự độc đáo, mới mẻ, khác biệt.

2. Bình luận

Yêu cầu quan trọng nhất của sáng tác văn học: Không rập khuôn, sao chép. Nhà văn phải có cá tính sáng tạo riêng, tiếng nói riêng, cách nhìn độc đáo về đời sống. Sáng tạo không phải phủ nhận truyền thống, mà là tiếp nối và làm mới nó.

Vai trò của sự sáng tạo: Làm nên phong cách cá nhân (ví dụ: thơ Xuân Diệu – nồng nàn, thơ Hàn Mặc Tử – siêu thực, Truyện Nguyễn Huy Thiệp – sắc lạnh). Góp phần làm phong phú văn học dân tộc, đưa ra những giá trị chưa từng có.

Không thể tuyệt đối "không đọc trước", bởi nhà văn vẫn cần kế thừa truyền thống. Quan trọng là biến cái đã có thành "chất liệu" để sáng tạo nên cái riêng, chứ không lặp lại.

3. Liên hệ trải nghiệm văn học

"Truyện Kiều": Nguyễn Du tiếp thu cốt truyện từ "Kim Vân Kiều truyện" nhưng sáng tạo độc đáo nhờ nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ, tư tưởng nhân đạo sâu sắc, trở thành kiệt tác. Thơ Thanh Thảo tiếp thu tinh thần thơ hiện đại thế giới nhưng viết bằng trải nghiệm dân tộc, cá tính riêng.

Người học văn cũng vậy: không chỉ lặp lại ý kiến thầy cô hay sách tham khảo, mà cần rèn luyện tư duy, cách cảm nhận độc lập.

4. Kết luận

Ý kiến của Thanh Thảo đề cao tính sáng tạo, sự độc lập tư tưởng – yếu tố cốt lõi làm nên giá trị của nhà văn. Văn học chỉ thực sự có sức sống khi mỗi người cầm bút dám đi tìm con đường riêng, thay vì viết lại "cái bóng của người khác".

(Đáp án chỉ mang tính tham khảo)

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/de-thi-hoc-sinh-gioi-ngu-van-khung-cua-so-dong-khung-bau-troi-179250920095023442.htm