Đầu tư cơ sở vật chất STEM – Chìa khóa nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông

Đầu tư cơ sở vật chất STEM – Chìa khóa nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến năm 2024 có khoảng 42% trường Trung học phổ thông trên cả nước sở hữu phòng thực hành STEM. Nhưng khoảng cách giữa các vùng miền vẫn rất lớn: 78% trường tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh có phòng đạt chuẩn, trong khi miền núi chỉ đạt 18%. 

Thêm vào đó, 65% trường nông thôn thiếu internet ổn định, 50% phòng máy tính đã lỗi thời. Những con số này phác họa bức tranh rõ rệt: nếu thiếu đầu tư cơ sở vật chất, STEM sẽ khó đến được với mọi học sinh.

Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT đã xác định rõ: giáo dục phổ thông cần hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất người học thông qua các môn học tích hợp như Khoa học tự nhiên, Tin học, Công nghệ – vốn là nền tảng của STEM.

Nếu nhìn ra thế giới, Việt Nam đi sau khá xa. Mỹ đã bắt đầu triển khai chiến lược quốc gia về STEM từ những năm 1990, đến nay hình thành hệ sinh thái khổng lồ với sự tham gia của trường học, doanh nghiệp và các tổ chức phi chính phủ. Tại Singapore, giáo dục STEM được coi là “xương sống” để chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghệ cao, với những phòng lab hiện đại ngay trong trường tiểu học. Hàn Quốc, Nhật Bản cũng liên tục cập nhật chương trình STEM gắn với trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tự động hóa.

So với khu vực, Việt Nam khởi động muộn, nhưng trong 5 năm gần đây, tốc độ lan tỏa STEM ở trường học lại khá nhanh. Nhiều địa phương như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã xây dựng các trung tâm trải nghiệm STEM, tổ chức ngày hội khoa học định kỳ, hoặc đưa robot, lập trình scratch vào tiết học Tin học.

Dù đã có những bước tiến, song giáo dục STEM tại Việt Nam vẫn đang đối diện nhiều thách thức.

Trước hết, cơ sở vật chất được đầu tư còn có sự chênh lệch vùng miền rất rõ. Tại các thành phố lớn, học sinh dễ dàng tiếp cận phòng thí nghiệm hiện đại, bộ kit robot, hoặc các khóa học lập trình online. Nhưng ở nhiều tỉnh miền núi, vùng sâu, thiết bị thí nghiệm còn thiếu, giáo viên chưa được đào tạo bài bản, nên STEM vẫn dừng ở phong trào, chưa thành chương trình học thường xuyên.

Thứ hai, đội ngũ giáo viên còn nhiều lúng túng. STEM vốn đòi hỏi sự liên ngành, kết hợp toán – khoa học – công nghệ – kỹ thuật trong một dự án thực tế. Tuy nhiên, giáo viên lâu nay quen dạy đơn môn, ít có cơ hội tập huấn để phối hợp. Một số trường tổ chức được giờ học STEM nhưng mang tính “trình diễn”, khó duy trì lâu dài.

Thứ ba, cơ chế chính sách vẫn cần rõ ràng hơn. Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo mới khuyến khích đưa STEM vào dạy học, chưa có quy định bắt buộc hay cơ chế kiểm định chất lượng. Điều này dẫn đến tình trạng triển khai mạnh ở nơi có điều kiện, còn nơi khác thì gần như bỏ trống.

Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam hiện có chưa đến 30% lực lượng lao động được đào tạo về các lĩnh vực STEM, trong khi nhu cầu của doanh nghiệp công nghệ cao đang tăng gấp đôi trong 10 năm qua. Một khảo sát của Navigos Group cũng cho thấy: các kỹ năng phân tích dữ liệu, lập trình, thiết kế công nghệ là những tiêu chí tuyển dụng “nóng” nhất trong các tập đoàn FDI.

Điều này đặt ra bài toán: nếu STEM không được phổ cập rộng, Việt Nam sẽ thiếu hụt nguồn nhân lực ngay trên sân nhà, buộc doanh nghiệp phải thuê chuyên gia nước ngoài, gây lãng phí lớn.

Ngày 28/9, trường THPT Lý Tự Trọng, Ninh Bình tổ chức Khánh thành phòng thực hành giáo dục STEM hưởng ứng chương trình Stem Innovation Petrovietnam do Tổng bí thư Tô Lâm khởi động. Công trình do Petrovietnam/PV GAS trao tặng.

Giữa những ngày Hà Nội oằn mình trong cơn bão số 10, tại vùng đất hiếu học Tây Mỗ, sáng 29/9, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn đã dự lễ khánh thành 2 phòng học STEM của Trường THCS Tây Mỗ và THCS Tây Mỗ 3, trên địa bàn phường Tây Mỗ, Thành phố Hà Nội.

Hai phòng STEM được khánh thành trị giá 6,6 tỷ đồng, do Petrovietnam tài trợ. Đây là 2 trong số 7 phòng học STEM đầu tiên trên cả nước, hiện đại và đạt chuẩn quốc tế, do Petrovietnam hỗ trợ với tổng giá trị trên 3 tỷ đồng. Được biết, các phòng STEM được trao lần này nằm trong chuỗi 100 phòng STEM mà tập đoàn sẽ trao tặng trong vòng 100 ngày tại tất cả 34 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Những phòng STEM này đều được trang bị các hệ thống máy móc hiện đại, như máy tính, máy cắt laser, kính hiển vi, đồ dùng thí nghiệm, các dụng cụ để chế tạo, lắp ghép…

Trong 50 năm xây dựng và phát triển, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, nay là Tập đoàn Công nghiệp- Năng lượng Quốc gia Việt Nam đã vươn lên trở thành tập đoàn kinh tế Nhà nước hùng mạnh, đầu tàu kinh tế cả nước, đóng góp gần 1/3 ngân sách cho quốc gia. Hiện Tập đoàn luôn dẫn đầu về đảm bảo 5 chữ An: An ninh năng lượng quốc gia, An ninh lương thực, An ninh quốc phòng, An ninh xã hội và An ninh an sinh xã hội và đang vươn lên mạnh mẽ trở thành một trong 500 tập đoàn lớn nhất thế giới.

Giáo dục STEM đang trở thành nền tảng quan trọng cho sự phát triển của xã hội hiện đại. Trong bối cảnh công nghệ số bùng nổ, việc đầu tư cho giáo dục STEM không chỉ đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao, mà còn mở ra cơ hội để thế hệ trẻ sáng tạo, giải quyết những vấn đề toàn cầu. Đây là khoản đầu tư dài hạn, bởi kết quả của nó không thể nhìn thấy ngay, nhưng sẽ tạo ra sức bật mạnh mẽ cho tương lai.

Trẻ em được tiếp cận STEM sớm sẽ hình thành tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng làm việc nhóm – những năng lực cần thiết trong thế kỷ 21. Doanh nghiệp và quốc gia chú trọng STEM sẽ có lợi thế cạnh tranh bền vững, tạo ra những sáng kiến mang tính đột phá.

Chính vì vậy, STEM không chỉ là xu hướng giáo dục, mà còn là chiến lược đầu tư lâu dài cho sự thịnh vượng và phát triển bền vững của xã hội. Nuôi dưỡng niềm đam mê STEM hôm nay chính là gieo mầm cho một thế hệ công dân toàn cầu sáng tạo, bản lĩnh và hội nhập.

Hiện nay, STEM đã trở thành nhịp sống quen thuộc trong nhiều trường học, khi các tiết học không chỉ dừng ở lý thuyết mà gắn liền với thực hành, sáng tạo và giải quyết vấn đề thực tế. Học sinh được khuyến khích thử nghiệm, chế tạo mô hình, lập trình robot hay thực hiện thí nghiệm khoa học, qua đó rèn tư duy logic và kỹ năng hợp tác. Những giờ học STEM sôi nổi giúp các em tiếp cận tri thức một cách tự nhiên, hứng thú hơn, đồng thời hình thành tinh thần sáng tạo, sẵn sàng chinh phục những thử thách của kỷ nguyên công nghệ.

Theo thông tin từ Tập đoàn Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), trong thời gian tới, Petrovietnam cũng sẽ tiếp tục trao tặng 100 STEM cho các trường học trong cả nước, góp phần hiện đại hóa ngành giáo dục, đúng với chủ trương của Đảng và Tổng Bí Thư Tô Lâm, hiện đại hóa và nâng cao chất lượng và phát triển nền giáo dục nước nhà. 

Thực tế, khi đầu tư giáo dục STEM, nhiều địa phương cũng đang hưởng lợi từ những dự án STEM: Ngày hội STEM tại Đồng Tháp, vòng chung kết Green STEM 2025, các hội thi sáng tạo tại Nam Định, Quảng Ninh… 

Hàng năm, "Ngày hội STEM quốc gia” cũng được phát động không chỉ là một sân chơi cho học sinh tự chế tạo robot, làm thí nghiệm khoa học hay thử lập trình các trò chơi đơn giản. Quan trọng hơn, đó là mốc đánh dấu sự xuất hiện chính thức của giáo dục STEM trong định hướng đổi mới toàn diện nền giáo dục phổ thông Việt Nam.

Những sự kiện ấy chứng minh rằng khi cơ sở vật chất được đầu tư đồng bộ, STEM không còn là khẩu hiệu, mà trở thành nhịp sống hàng ngày trong trường học. Và từ những hạt giống hôm nay, nền giáo dục Việt Nam sẽ gặt hái những mùa quả ngọt trong tương lai.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/dau-tu-co-so-vat-chat-stem-chia-khoa-nang-cao-chat-luong-giao-duc-pho-thong-179250929134829148.htm