Có những niềm vui vượt thoát khỏi logic thông thường!

Doanh nhân - những người góp sức cho sự nghiệp kinh tế và xã hội nước nhà

Ngày 13/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư tới giới công thương Việt Nam, khẳng định và khuyến khích vai trò tiên phong của họ trong việc "xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng…". Gần sáu thập kỷ sau, ngày 20/09/2004, Thủ tướng Phan Văn Khải ký Quyết định số 990/QĐ-TTg lấy ngày 13/10 hằng năm làm Ngày Doanh nhân Việt Nam – một cột mốc tri ân những con người đã góp công sức cho sự nghiệp kinh tế và xã hội nước nhà.

Ngày Doanh nhân Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh, mà còn nhắc nhở từng cá nhân và tổ chức về trách nhiệm và nghĩa vụ đối với quốc gia trong phát triển sản xuất, xây dựng nền kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế.

Về nguyên tắc, doanh nhân chân chính xứng đáng được xã hội tôn vinh. Nhưng trong thực tế, con đường doanh nhân không chỉ một lối thẳng, mà có đủ "ba bảy đường". Và đương nhiên trong giới doanh nhân có những mặt tối, mặt sáng khác nhau…

Tôi đã từng chứng kiến nhiều doanh nhân có máu mặt ở thành phố Hồ Chí Minh nể sợ nữ doanh nhân Trương Mỹ Lan – một "pháo đài quyền lực" nơi thương trường Sài Gòn như thế nào. Nhiều chủ doanh nghiệp có tài sản cả ngàn tỉ đồng vẫn e ngại giữ khoảng cách, nhiều khi rúm lại khi nói đến "chị Lan", và chỉ mong một lần được gặp "chị Lan". Nhưng khi bà Trương Mỹ Lan bị cơ quan điều tra bắt giữ vì lừa đảo và chiếm đoạt tài sản, cả hệ sinh thái "chị Lan" sụp đổ, kéo theo sự tắt lịm những hào quang giả tạo, thì nhiều chủ daonh nghiệp lại coi như chưa từng nể sợ "chị Lan"...

 Chủ tịch tập đoàn Phúc Sơn (Vĩnh Phúc), Chủ tịch Tập đoàn Thuận An mang tiền đi rải các cửa quan chức để được dự án, chiếm đoạt tiền của nhà nước, đã bị bắt và bị cầm tù. Chủ tịch Tân Hoàng Minh từng lừng lẫy đã phải trả giá trước pháp luật vì tội lừa dối các nhà đầu tư để chiếm đoạt số tiền lớn. Chủ tịch FLC – người tưởng như giàu có ngất trời, sở hữu hàng loạt bất động sản nghỉ dưỡng dọc miền biển – cũng sa vòng lao lý vì tội lừa đảo.

Những "biểu tượng" về sự giàu có và tài năng như thế đã sụp đổ, hào quang có được từ sự lừa đảo, chiếm đoạt chỉ là thứ hào nhoáng  bỗng vụt tắt, để lại dư âm xấu trong xã hội không biết bao giờ mất đi.

Gần đây, cơ quan điều tra liên tục bắt giữ những người mà họ được tung hô trên mạng xã hội: từ những vlogger nổi đình đám ở châu Phi với "màn giúp dân" vô tư gây xôn xao, đến các hoa hậu, á hậu gắn danh xưng "nhân ái" nhưng lại lừa dối khách hàng để trục lợi. Thậm chí, những doanh nhân từng là hình mẫu của sự thành đạt, nhân văn – như Hoàng Hường (Phú Thọ), như Cao Tiến Đoan (Thanh Hóa) – cũng phải cúi đầu trước vòng pháp luật. Cùng lúc đó, hàng loạt cán bộ, cựu quan chức Thanh Hóa bị khởi tố vì nhận hối lộ của doanh nhân.

Lúc này, dư luận mới ngỡ ngàng: hóa ra, đằng sau ánh  hào quang tưởng chừng đẹp đẽ của những doanh nhân này là thứ hào quang giả; hóa ra họ nhiều tiền như vậy không phải do sức lực, khối óc làm ra mà là do lừa đảo và hối lộ…

Nhiều người băn khoăn: "Nếu doanh nhân có nhiều kẻ như thế, vậy còn đáng tin, còn xứng đáng được tôn vinh không?".

Nhưng thực ra, giới nào cũng vậy – doanh nhân, công chức, trí thức, công nhân, tăng lữ… – đều có rất nhiều người tử tế và cũng không hiếm kẻ ô uế! Vấn đề không nằm ở bản chất giới, mà ở bản chất đạo đức cá nhân và sự thượng tôn pháp luật.

Pháp luật cần nghiêm minh. Doanh nhân lừa đảo thì phải trả giá. Nhưng những doanh nhân trung thực, tuân thủ luật pháp, cống hiến cho đất nước, cho nhân dân  không thể bị thiệt thòi. Ấy mới là công bằng, mới là giá trị của một xã hội văn mình, của một quốc gia pháp trị.

Trên mạng xã hội, từng lan truyền làn sóng "tố cáo" Vingroup và Chủ tịch Phạm Nhật Vượng với đủ các nhóm vấn đề: tài chính, chất lượng sản phẩm, pháp lý, và cả…đời tư. Thậm chí, có kẻ còn lái sự việc sang chính trị, nhằm xuyên tạc chính sách, bôi nhọ pháp luật Việt Nam.

Ban đầu Vingroup từng im lặng với phương châm "cây ngay không bị chết đứng", lời bôi nhọ không thể làm lung lay ý chí của người tốt. Nhưng dư luận rộ lên: "Không có lửa làm sao có khói", "Im lặng trong thời đại văn mình không còn là ...vàng"! Hình ảnh, uy tín của biểu tượng một tập đoàn tư nhân lớn, có tầm vóc như một Chaebol, lại bị xói mòn trong sự hoang mang của người dân hay sao? Người ta đặt câu hỏi: Pháp quyền ở đâu?

Và rồi, ngày 8/9/2025, Vingroup công bố đã thu thập chứng cứ, lập vi bằng xác thực hành vi bịa đặt, vu khống của 68 cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước, nộp cho cơ quan chức năng và cả các Đại sứ quán…, để phục vụ quy trình tố tụng. Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Vingroup – ông Nguyễn Việt Quang, tuyên bố thẳng thắn: Chúng ta đang sống trong một xã hội văn minh, thượng tôn pháp luật; Vì thế không thể im lặng trước sự bịa đặt, xuyên tạc, vu khống; Việc Vingroup khởi kiện không chỉ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chúng tôi, mà còn vì một môi trường sống và làm việc lành mạnh.

Trong khi đó, Vingroup vẫn tiến bước với tốc độ không ngừng những dự án vĩ mô. Một trong những dự án gây ấn tượng gần đây của lVingroup là siêu dự án đô thị lấn biển Vinhomes Green Paradise tại Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh – quy mô 2.870 ha, trong đó 1.357 ha lấn biển, tổng vốn 10 tỷ USD.

Tốc độ là bản sắc của Vingroup, nhưng Phạm Nhật Vượng không phải là người nóng vội. Ông luôn kiên trì đến mức nhẫn nại trước các thủ tục  hành chính rườm rà, bền bỉ theo đuổi tầm nhìn dài hạn, không lùi bước trước thách thức, không bị cuốn đi bởi lợi ích ngắn hạn. Ông chủ động làm việc với cơ quan chức năng, tìm giải pháp hợp pháp, kiên nhẫn từng bước để biến tầm nhìn thành hiện thực.

Cách đây gần 20 năm, trong một cuộc trò chuyện riêng, ông từng hé lộ với tôi khát vọng về dự án ở Cần Giờ: hàng ngàn con tàu chở cát lấn biển, tạo nên vịnh nước mặn nhân tạo với kiến trúc xanh, với tòa nhà chọc trời, các công trình nghỉ dưỡng tiêu chuẩn quốc tế, tuyến metro vượt sông nối thẳng Sài Gòn với Cần Giờ… Theo mô tả của ông Phạm Nhật Vượng, đó không chỉ là một đô thị biển tầm cỡ mà đó còn là thành phố sinh thái, thông minh, nghỉ dưỡng quốc tế, gắn với rừng ngập mặn – khu dự trữ sinh quyển thế giới, vùng đất lịch sử cách mạng Rừng Sác. Các đây gần 20 năm, tôi  đã đánh giá rằng đó là một tầm nhìn vừa hiện đại vừa nhân văn. Và ông Phạm Nhật Vượng tiết lộ với ánh mắt ngất ngây của niềm vui  mà tôi cho rằng hoàn rất "không bình thường": Dự án này sẽ hoàn toàn không vì lợi nhuận mà vì...làm được cái gì đó cho đời!

Lần đầu tiên tôi thấy một niềm vui khác con người thông thường ở một doanh nhân - ông Phạm Nhật Vượng: niềm vui không phải từ lợi nhuận, mà từ cảm giác hạnh phúc, sung sướng vì "làm được cái gì đó cho đời". Tôi hiểu rằng, cách nghĩ của doanh nhân này thì "cho đời" tức là cho đất nước Việt Nam, cho xã hội Việt Nam.

 Doanh nhân, xét cho cùng cũng là con người, và đương nhiên cũng bé nhỏ giữa mênh mông vũ trụ. Nhưng nếu người nhỏ bé đó để lại dấu ấn cho quê hương, cho nhân loại – chẳng hạn như một ngọn núi, một dòng sông nhân tạo, một công trình kiến trúc lớn hay một khu đô thị được kiến tạo bằng tầm nhìn xa, bằng trái tim yêu con người...– thì niềm vui ấy của người đó đã vượt khỏi khuôn khổ lợi ích vật chất, trở thành thứ hạnh phúc cao hơn logic về hạnh phúc thông thường. Đó là một "khoái cảm vượt thoát" ở tầm cao - nói theo ngôn ngữ đời thường.

Và sau  gần 20 năm, vượt qua nhiều thủ tục, qua nhiều lần bổ sung, sửa đổi, siêu dự án trong ý tưởng của vị doanh nhân Phạm Nhật Vượng đã chính thức khởi công vào giữa năm 4/2025! Và hiện nay bằng tốc độ gần như không giới hạn, khu đô thị biển Cần Giờ đang dần hình thành.

Ngày Doanh nhân Việt Nam, tôi có đôi điều tản mạn: Chúng ta vinh danh những người góp phần xây dựng đất nước, nhưng đồng thời cũng phải cảnh tỉnh những kẻ làm hoen ố thương trường, hoen ố hình ảnh đẹp của giới doanh nhân Việt.

Tôn vinh hay phê phán đều phải dựa trên sự công bằng. Bởi công bằng tạo nên môi trường sống, môi trường kinh doanh lành mạnh.

Có một điều cần nói là: Không phải mọi doanh nhân đều chỉ chăm chăm vào lợi nhuận. Mục đích cơ bản của doanh nhân là lợi nhuận, nhưng cũng có những mục địch của doanh nhân cao hơn, có ý nghĩa nhân văn hơn rất nhiều. Đó là mục đích làm được "cái gì đó" cho nhân sinh!

Khi đồng tiền trở thành thước đo duy nhất, lòng tham khởi sinh thì khoảng cách giữa  niềm vui có được nhiều tiền và lao lý chỉ bằng không (0). Nhưng khi mục tiêu là "làm được điều gì đó cho đời", thì niềm vui ấy vượt khỏi hạnh phúc thường tình – trở thành một "niềm vui vượt thoát", lấp lánh và thực sự CHÂN – THIỆN - MỸ.

Chính những doanh nhân mang tinh thần đó mới thật sự là biểu tượng tích cực của một nền kinh tế hiện đại và nhân văn. Tôi nghĩ, và rất nhiều người Việt chúng ta cũng nghĩ rằng: Việt Nam rất cần những doanh nhân như thế!

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/co-nhung-niem-vui-vuot-thoat-khoi-logic-thong-thuong-179251012234026499.htm