Chức danh giáo viên, đổi cơ chế nhưng chưa đổi thực chất

Năm 2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chùm Thông tư quy định mã số, tiêu chuẩn, xếp hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên. Kể từ đó, các giáo viên phải loay hoay với việc "chạy chuẩn" chứng chỉ, hồ sơ để được xét hạng. 

Cùng một công việc, cùng một tiết chuẩn, cùng một khối lượng nhiệm vụ, nhưng giáo viên hạng I, II, III lại hưởng mức lương chênh lệch quá xa.

Nay, theo dự thảo Thông tư mới, việc phân hạng sẽ được bãi bỏ. Thay vào đó, giáo viên sẽ được bổ nhiệm theo 3 chức danh: giáo viên, giáo viên chính, giáo viên cao cấp.

Về tên gọi có thay đổi, nhưng về bản chất, cơ chế này chưa khắc phục được gốc rễ bất cập tồn tại suốt từ năm 2021 đến nay.

Một công việc – nhiều mức lương

Trong thực tế, bất kể là giáo viên cao cấp hay giáo viên hạng 3, tất cả đều cùng chung nhiệm vụ của người giáo viên là giảng dạy đủ số tiết theo quy định. Soạn bài, chấm bài, dự giờ, thao giảng, đảm nhận công tác chủ nhiệm, phối hợp phụ huynh, quản lý và giáo dục học sinh như nhau.

Tham gia các hoạt động ngoại khóa, thi đua, hội đồng nhà trường. Tham gia đầy đủ các hoạt động phong trào được tổ chức của các cấp.

Nói cách khác, khối lượng công việc và trách nhiệm cơ bản không hề khác nhau. Nhưng về thu nhập, sự khác biệt lại rất rõ. Giáo viên cao cấp có hệ số khởi điểm từ 5,57, trong khi một giáo viên "bình thường" chỉ ở mức 2,34, tính ra chênh lệch có thể lên đến vài triệu đồng mỗi tháng.

Điều này dẫn đến một nghịch lý: cùng một nhiệm vụ được giao, cùng một mục tiêu chất lượng phải đạt, nhưng người này nhận lương cao gấp đôi người kia chỉ vì "tấm thẻ chức danh".

Bất cập nối dài từ 2021 đến nay

Trước đây, khi áp dụng chùm Thông tư 01–04/2021, giáo viên đã phản ánh nhiều vướng mắc. Người hạng thấp nhiều khi có thành tích giảng dạy nổi bật, đạt giáo viên giỏi các cấp, đạt chiến sĩ thi đua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Người hạng cao lại có thể chưa từng đạt giải chuyên môn nào, chỉ dừng ở mức hoàn thành tốt, thậm chí chỉ hoàn thành nhiệm vụ.

Có giáo viên hạng III được phân công làm tổ trưởng, thậm chí phó hiệu trưởng và hiệu trưởng, gánh thêm trách nhiệm quản lý, nhưng lương vẫn thấp hơn đồng nghiệp hạng II không kiêm nhiệm gì.

Nay, đổi từ việc xếp hạng giáo viên sang phân hạng chức danh giáo viên: Giáo viên, giáo viên chính, giáo viên cao cấp.

Việc phân hạng với tên gọi mới này nhưng cơ chế trả lương theo ngạch bậc vẫn giữ nguyên, những bất hợp lý kể trên chưa được giải quyết. Thậm chí, nếu giữ khoảng cách hệ số xa như hiện nay, sự so bì giữa các thầy cô sẽ càng gay gắt hơn.

Chênh lệch lương làm giảm động lực

Đội ngũ giáo viên vốn chịu nhiều áp lực về sĩ số lớp đông, hồ sơ sổ sách nặng, chỉ tiêu thi đua lớn. Khi cùng làm một khối lượng công việc, nhưng thu nhập khác biệt quá xa, tâm lý so sánh là khó tránh khỏi.

Người ở mức lương thấp dễ cảm thấy thiệt thòi, giảm động lực cống hiến; trong khi người ở mức lương cao, nếu thiếu cơ chế ràng buộc, lại chưa chắc đã thể hiện tương xứng.

Điều đáng lo là sự bất công này có thể làm giảm niềm tin, giảm sức hút của nghề giáo trong xã hội vốn đã gặp nhiều khó khăn trong thu hút nhân lực trẻ.

Để chính sách bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp thực sự tạo động lực, trước hết cần làm rõ tiêu chuẩn bổ nhiệm theo hướng thực chất, không chỉ dựa trên bằng cấp hay thâm niên mà phải phản ánh hiệu quả giảng dạy, chất lượng học sinh và những đóng góp cụ thể cho nhà trường.

Cùng với đó, khoảng cách hệ số lương cũng cần được thu hẹp, bởi khi khối lượng công việc tương đồng thì sự chênh lệch quá xa về thu nhập dễ tạo tâm lý bất công.

Chính sách cũng cần thiết kế linh động. Khi giáo viên có năng lực và thành tích phải được tạo điều kiện nâng lên chức danh cao hơn, còn nếu không đáp ứng thì phải có lộ trình điều chỉnh phù hợp.

Tránh như hiện nay, khi đã được bổ nhiệm lên hạng chức danh cao rồi sẽ "yên vị" mãi mãi. Điều này, dễ dàng tạo ra sự thỏa mãn, bằng lòng với hiện tại mà không cần nỗ lực hay phấn đấu gì vẫn được.

Quan trọng hơn, toàn bộ quy trình bổ nhiệm phải được công khai và minh bạch, để mỗi giáo viên đều thấy rõ tiêu chí đánh giá, tránh tình trạng hình thức hoặc cào bằng.

Chính sách về chức danh nghề nghiệp giáo viên cần không chỉ là sự thay đổi tên gọi, mà phải đi vào thực chất. Khi mọi giáo viên đều đang giảng dạy đủ tiết chuẩn, gánh đầy đủ trách nhiệm, thì mức lương không nên phân cách quá xa chỉ vì một danh xưng. Một cơ chế công bằng, linh hoạt, gắn với hiệu quả công việc mới thực sự tạo động lực để thầy cô yên tâm gắn bó và cống hiến lâu dài cho nghề.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/chuc-danh-giao-vien-doi-co-che-nhung-chua-doi-thuc-chat-179250928154614769.htm