Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ
Tối 23/11, tại Nhà hát lớn Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 6.
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ là hai giải thưởng cao quý nhất được Nhà nước ghi nhận, tôn vinh, trao tặng các nhà khoa học, tác giả, đồng tác giả của các công trình đặc biệt xuất sắc và có giá trị cao về khoa học công nghệ.
Đây là những công trình có tác dụng lớn và lâu dài trong đời sống nhân dân, góp phần phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, sự nghiệp phát triển khoa học và công nghệ của đất nước.
Tại lễ trao giải, có tổng cộng 29 công trình nghiên cứu được vinh danh, bao gồm 12 công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ.
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhiệt liệt biểu dương và chúc mừng những nỗ lực phấn đấu, kết quả và thành tích xuất sắc mà các nhà khoa học đã đạt được.
Chủ tịch nước nhấn mạnh, Đảng, Nhà nước luôn xác định phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi lễ. Ảnh: Hoàng Hiếu
Tuy nhiên, Chủ tịch nước cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong phát triển khoa học công nghệ của nước ta như: năng lực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo còn hạn chế; hành lang pháp lý, cơ chế chính sách còn thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo động lực cho phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ; vẫn còn thiếu các cơ chế đãi ngộ để kích thích sáng tạo, sự cống hiến của các nhà khoa học; mức chi cho khoa học - công nghệ khu vực Nhà nước và tư nhân còn khá thấp so với mức bình quân của thế giới...
"Nếu không mạnh dạn đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Việt Nam sẽ bị mắc kẹt trong chính cái hố năng suất thấp, giá trị gia tăng thấp và bẫy thu nhập trung bình", Chủ tịch nước nói.
Chủ tịch nước đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách thúc đẩy nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp.
Đề xuất các cơ quan có thẩm quyền trong việc tăng tỷ lệ chi ngân sách Nhà nước trong tổng chi ngân sách hàng năm cho lĩnh vực khoa học công nghệ; có chính sách khuyến khích đủ mạnh để khu vực tư nhân tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển; tiếp tục cải cách quy định, thủ tục, cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm thu hút các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư thành lập các tổ chức nghiên cứu, các đơn vị học thuật, khuyến khích chuyển giao công nghệ…
Cùng với đó, phát huy mạnh mẽ vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu trong việc tăng cường nền tảng vốn con người cho nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ. Ảnh: Hoàng Hiếu
Có chế độ đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ trí thức, nhà khoa học, nhất là các nhà khoa học đạt các giải thưởng danh giá trong nước và quốc tế; có chính sách hấp dẫn và cạnh tranh nhằm thu hút các nhà khoa học quốc tế có uy tín đến làm việc, sinh sống ở Việt Nam, tạo ra sự giao thoa, lan tỏa tri thức khoa học trong nước và thế giới. Tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào nghiên cứu ứng dụng công nghệ cao.
Chủ tịch nước cho rằng, Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ trong những năm tới cần là một hoạt động trong chuỗi các nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, phát triển nền công nghiệp hiện đại của nước nhà.
Hoạt động trao giải cần là sự kiện truyền cảm hứng cho đội ngũ nhân lực khoa học - công nghệ trình độ cao, khuyến khích cả xã hội gia tăng đầu tư cho hoạt động đổi mới sáng tạo, để trong thời gian tới, đất nước sẽ có được đội ngũ nhà khoa học đầu ngành, từng bước nâng cao tiêu chuẩn nhà khoa học đầu ngành tiệm cận với tiêu chuẩn ở các nước phát triển.
Nhân sự kiện này, Chủ tịch nước đề nghị lãnh đạo Ban, Bộ, ngành Trung ương, các địa phương tiếp tục dành sự quan tâm thỏa đáng đối với đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ; đẩy mạnh việc nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất của cán bộ quản lý về khoa học, công nghệ ở các cấp, các ngành, tạo mọi điều kiện thuận lợi để các nhà khoa học phát huy hết tài năng, khả năng sáng tạo của mình.
Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, Giải thưởng Hồ Chí Minh được trao cho 130 tác giả, đồng tác giả của 12 công trình, cụm công trình đặc biệt xuất sắc.
Với Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ, giải thưởng này được trao cho 151 tác giả, đồng tác giả của 17 công trình, cụm công trình xuất sắc về khoa học và công nghệ.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại buổi lễ. Ảnh: Hoàng Hiếu
Các công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đã làm rõ và đề xuất các nguyên tắc đổi mới ở Việt Nam trong thời điểm Đảng ta khởi xướng công cuộc đổi mới toàn diện đất nước.
Một số công trình nghiên cứu về ngôn ngữ được giới ngôn ngữ và văn tự học trong và ngoài nước đánh giá như một dấu mốc trong nghiên cứu ngôn ngữ, văn hóa Việt Nam.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu về công nghệ, thiết kế, thi công, lắp đặt các công trình dầu khí biển siêu cường, siêu trọng cũng đã khẳng định chủ quyền và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh.
Các công trình được tặng Giải thưởng Nhà nước đã góp phần hình thành nên những kiến thức mới, đóng góp quan trọng về mặt tư liệu, được ứng dụng trong đào tạo, tăng hiệu suất, công suất, tiết giảm năng lượng, tiết kiệm nhiên liệu, thay thế hàng nhập khẩu, giảm giá thành đầu tư, giảm gánh nặng chi phí… góp phần tạo sự đột phá về năng suất và hiệu quả kinh tế xã hội, tiết kiệm và đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế xã hội.
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ được tổ chức 5 năm một lần. Qua 6 lần tổ chức, đã có 263 công trình đoạt giải, trong đó 105 công trình nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh và 158 công trình Giải thưởng Nhà nước.
Trước đó, các công trình được đề nghị xét tặng qua các bước, từ hội đồng cấp cơ sở, lên cấp bộ, ngành, sau đó là hội đồng nhà nước. Dựa trên đề xuất của hội đồng cấp nhà nước, đối với các công trình đoạt giải, Chủ tịch nước sẽ có quyết định tặng thưởng, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức công bố và trao giải.
12 công trình được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh gồm:
1. Công trình Tự điển chữ Nôm dẫn giải.
2. Công trình Về cách mạng Việt Nam trong thời đại ngày nay.
3. Công trình Nghiên cứu chọn tạo và phát triển giống lúa thơm Sóc Trăng: ST24 và ST25 giai đoạn 2008-2016.
4. Cụm công trình Nghiên cứu đổi mới và phát triển công nghệ và thiết bị chế biến lương thực-thực phẩm và nông sản Việt Nam.
5. Công trình Ba tổ hợp lai các giống gà nội Minh Dư Bình Định (MD1.BĐ, MD2.BĐ, MD3.BĐ) giai đoạn 2000-2020.
6. Cụm công trình Phát triển chăn nuôi thủy cầm ở Việt Nam.
7. Công trình Nghiên cứu công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp.
8. Cụm công trình Tối ưu hóa công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ ở vùng có nguồn lực hạn chế: từ nghiên cứu đến triển khai ứng dụng.
9. Cụm công trình Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị bệnh đường hô hấp.
10. Cụm công trình Nghiên cứu, phát triển công nghệ để khai thác các mỏ khí - condensate với điều kiện đặc biệt phức tạp thềm lục địa Việt Nam.
11. Cụm công trình Nghiên cứu phát triển công nghệ thiết kế, thi công, lắp đặt các công trình dầu khí biển siêu trường, siêu trọng phù hợp với điều kiện Việt Nam.
12. Cụm công trình Hệ thống trạm đo carota tổng hợp xách tay TBM-02 và bộ quy trình minh giải tài liệu địa vật lý LOGINTER 2.0.
17 công trình được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ gồm:
1. Công trình Phong trào chống chủ nghĩa thực dân ở Việt Nam.
2. Cụm công trình Chế độ ruộng đất ở Việt Nam thế kỷ 11-18,Tập 1: Thế kỷ 11-16; Tập 2: Thế kỷ 16-18.
3. Cụm công trình Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
4. Cụm công trình Nghiên cứu chế tạo một số cảm biến khí có độ nhạy cao trên cơ sở vật liệu nano oxit kim loại bán dẫn và tổ hợp nano carbon bằng công nghệ vi điện tử.
5. Cụm công trình Những vấn đề lý luận và lịch sử văn học Việt Nam hiện đại.
6. Cụm công trình Thơ trữ tình và văn học Việt Nam hiện đại.
7. Cụm công trình Thơ Việt Nam hiện đại.
8. Cụm công trình Chủ nghĩa hiện thực và cá tính sáng tạo nhà văn.
9. Cụm công trình Nghiên cứu ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng.
10. Cụm công trình Nghiên cứu thiết kế cơ sở, chi tiết, công nghệ chế tạo, tích hợp giàn khoan tự nâng 400ft phù hợp với điều kiện Việt Nam và nghiên cứu phát triển, hoán cải giàn khoan dầu khí di động phục vụ phát triển kinh tế biển, an ninh quốc phòng.
11. Công trình Các giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ tối ưu hóa quá trình sản xuất của nhà máy lọc dầu Dung Quất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của BSR.
12. Công trình Nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ trong thu gom, xử lý và sử dụng khí đồng hành ở các mỏ của Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro và các mỏ lân cận (phần ngoài khơi).
13. Cụm công trình khoa học và công nghệ về các kết quả nghiên cứu đối với các hệ thống dây chuyền máy móc, thiết bị đồng bộ ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo từ phế phụ phẩm nông nghiệp góp phần xử lý môi trường và phát triển nguồn năng lượng xanh, sạch, bền vững.
14. Cụm công trình Bảo tồn và khai thác nguồn gene vật nuôi bản địa Việt Nam của Viện Chăn nuôi giai đoạn 2000-2020.
15. Công trình Nghiên cứu, sản xuất vaccine nhược độc đông khô phòng bệnh tụ huyết trùng và đóng dấu ở lợn.
16. Cụm công trình Chọn tạo và phát triển các giống gà lông màu hướng thịt và hướng trứng giai đoạn 2006-2020.
17. Công trình Nghiên cứu chế tạo xúc tác dị thể, vật liệu nano trong lĩnh vực tổng hợp và ứng dụng nhiên liệu sinh học, các sản phẩm thân thiện môi trường, tiết kiệm nhiên liệu.