Vai trò "dẫn đường" của hệ thống Hội Khuyến học trong kỷ nguyên AI

Phát biểu tại sự kiện ra mắt "Khanmigo - Trợ giảng AI cho giáo viên Việt Nam", TS. Nguyễn Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, nhấn mạnh: công nghệ chính là đòn bẩy để học tập suốt đời trở thành thực tiễn của hàng triệu người dân.

27 triệu hội viên Hội Khuyến học và thách thức "xóa mù công nghệ" trong thời đại AI

Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025, khoảng 50% lực lượng lao động toàn cầu sẽ cần được tái đào tạo kỹ năng để thích ứng với kỷ nguyên số. Thế nhưng, cùng với cơ hội mà trí tuệ nhân tạo mang lại, một nghịch lý lớn đang hiện hữu: trong khi cư dân đô thị dễ dàng tiếp cận công nghệ mới, thì hàng tỷ người ở nông thôn và vùng sâu vùng xa trên thế giới lại đứng trước nguy cơ bị bỏ lại phía sau bởi "khoảng cách số".

Tại Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Sơn đã chỉ ra thách thức này bằng một so sánh đáng chú ý: nếu ngành giáo dục đang quản lý 26 triệu học sinh, sinh viên trong hệ thống trường lớp chính quy, thì Hội Khuyến học lại đồng hành với 27 triệu hội viên trong cộng đồng. Đây là lực lượng lao động đông đảo và quan trọng, nhưng cũng là nhóm dễ bị tác động nhất trước làn sóng tự động hóa do AI mang lại.

Nhiều quốc gia đã sớm nhận diện thách thức này và triển khai các chương trình học tập suốt đời quy mô lớn như SkillsFuture của Singapore hay Elements of AI của Phần Lan. Việt Nam, với mạng lưới khuyến học rộng khắp đến tận các thôn bản, đang thực hiện sứ mệnh tương tự nhưng theo cách mang đậm bản sắc cộng đồng và phù hợp với điều kiện trong nước.

Tuy nhiên, sự khác biệt căn bản là: trong khi 26 triệu người học trong nhà trường được thụ hưởng giáo trình, phương pháp và đội ngũ giáo viên bài bản, thì phần lớn trong 27 triệu hội viên khuyến học vốn là người lao động ở khắp mọi nơi. Khi WEF liên tục cảnh báo về yêu cầu tái đào tạo lực lượng lao động toàn cầu, bài toán đặt ra cho Việt Nam càng trở nên cấp thiết: làm thế nào để đưa tri thức và năng lực số đến với nhóm đối tượng người lao động một cách hiệu quả và bền vững?

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh rằng nhiệm vụ trọng tâm của Hội Khuyến học Việt Nam là "đồng hành cùng ngành giáo dục để đưa tri thức đến với mọi người dân". Và trong kỷ nguyên số, công nghệ bao gồm các nền tảng học tập như Khan Academy và những công cụ hiện đại Khanmigo chính là "người bạn đồng hành" mạnh mẽ nhất giúp giải bài toán quy mô lớn này.

Lớp học mở kết hợp công nghệ: Đòn bẩy chiến lược cho học tập suốt đời

Trên thế giới, khái niệm OER (Tài nguyên Giáo dục Mở) được UNESCO khuyến nghị mạnh mẽ như chìa khóa cho học tập suốt đời. Các quốc gia như Hàn Quốc đã xây dựng hệ thống "Ngân hàng Tín chỉ" (Credit Bank System) để công nhận việc tự học. TS. Sơn phân tích: "Lớp học của khuyến học là lớp học mở. Mở hết cỡ luôn. Không gian, thời gian là thoải mái. Chương trình học viên được tự chọn. Phương pháp là cực kỳ tự do." Đó là lớp học không bị ràng buộc bởi bốn bức tường, nơi người dân có thể học mọi lúc, mọi nơi dù ở trên cánh đồng, ngoài biển khơi hay giữa nhịp sống lao động hằng ngày.

Trong bối cảnh đó, mô hình Lớp học mở Khan Academy Vietnam (KAV) đang được Hội Khuyến học chú trọng triển khai. Điểm nổi bật của mô hình này nằm ở sự kết hợp hài hòa giữa nền tảng công nghệ giáo dục quốc tế và văn hóa học tập giàu truyền thống của người Việt.

Với kho học liệu miễn phí, nền tảng Khan Academy cho phép người dân lựa chọn nội dung học tập phù hợp với nhu cầu cá nhân. Người lớn học để cập nhật kỹ năng, phụ huynh học để đồng hành cùng con, dòng họ học để thi đua khuyến học, cộng đồng học để nâng cao dân trí. Sự kết hợp giữa học liệu chuẩn hóa và động lực nội tại của người học đã tạo nên một mô hình học tập linh hoạt, mở và bền vững.

Trợ giảng AI Khanmigo dành riêng cho giáo viên giữ vai trò quan trọng trong hệ sinh thái này. Khi giáo viên được tăng cường năng lực số, được hỗ trợ tối ưu hóa công việc chuyên môn và sở hữu phương pháp dạy học hiệu quả hơn, chính họ sẽ lan tỏa tri thức hiện đại vào cộng đồng. Đây chính là điểm giao thoa giữa nhà trường và công tác khuyến học: sự phát triển của đội ngũ giáo viên góp phần nâng chất lượng của các mô hình "gia đình học tập", "dòng họ học tập" và "cộng đồng học tập".

Sự kết hợp giữa nền tảng học tập mở và truyền thống hiếu học giúp quá trình "số hóa văn hóa học tập" diễn ra một cách tự nhiên mà không làm mất đi bản sắc. Nhờ hệ thống dữ liệu trực quan, dễ theo dõi của Lớp học mở KAV, các mô hình học tập cộng đồng có thể vận hành hiệu quả hơn; trưởng họ, phụ huynh hay người cao tuổi không cần am hiểu sâu về Toán hay ngoại ngữ vẫn có thể đồng hành cùng con cháu thông qua các công cụ số.

Hội Khuyến học tiếp tục "giữ lửa" học tập trong thời đại AI

Nhìn ra thế giới, các thành phố thuộc Mạng lưới Thành phố Học tập Toàn cầu của UNESCO đều xác định công nghệ là hạ tầng cốt lõi để thúc đẩy học tập suốt đời. Tại Việt Nam, theo Tiến sĩ Nguyễn Hồng Sơn, học tập suốt đời không còn là phong trào mang tính khuyến khích, mà đã trở thành nghĩa vụ công dân, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.

Ông nhấn mạnh rằng ngay cả đội ngũ cán bộ, công chức, những người tưởng như bận rộn và ít có điều kiện học tập nhất cũng cần thường xuyên cập nhật tri thức: "Cuối năm mà báo cáo không học thêm gì là… có vấn đề rồi." Điều đó cho thấy học tập suốt đời không chỉ là nhu cầu tự thân, mà là yêu cầu bắt buộc để Việt Nam không bị bỏ lại trong cuộc cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Sự xuất hiện của mô hình Lớp học mở KAV cùng các công cụ hỗ trợ giáo viên như Khanmigo cho thấy công nghệ đang trở thành động lực mới của phong trào khuyến học. Tuy nhiên, như TS. Sơn khẳng định, công nghệ chỉ là phương tiện; điều quyết định vẫn là con người - những giáo viên tận tâm, những cán bộ khuyến học bền bỉ và hàng triệu hội viên sẵn sàng học tập để thích ứng với thời đại AI.

Với mạng lưới rộng khắp từ trung ương tới cơ sở, Hội Khuyến học Việt Nam đang nắm giữ cơ hội lịch sử để tiếp nối và làm mới sứ mệnh "giữ lửa" học tập trong cộng đồng, đưa phong trào khuyến học bước sang một giai đoạn mới, giai đoạn của "bình dân học vụ số". Nếu trước đây nhiệm vụ là mang con chữ đến với người dân, thì nay nhiệm vụ mới là mang tư duy số, năng lực học tập suốt đời và khả năng thích ứng với công nghệ đến từng hội viên.

Công nghệ càng phát triển, vai trò của khuyến học càng trở nên quan trọng. Chính sự cộng hưởng giữa nền tảng học tập mở và tinh thần học tập bền bỉ của Hội Khuyến học sẽ góp phần hình thành thế hệ "công dân học tập số", những người chủ động tiếp thu tri thức, làm chủ công nghệ và đưa đất nước vươn mình trong kỷ nguyên AI.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/vai-tro-dan-duong-cua-he-thong-hoi-khuyen-hoc-trong-ky-nguyen-ai-179251204114843178.htm