Tiểu đoàn 631 ngày ấy và trận đánh mở đầu Chiến dịch Tây Nguyên
Cách đây tròn 50 năm, Chiến dịch Tây Nguyên diễn ra từ ngày 4/3 đến 3 4 năm 1975, quân và dân các dân tộc Tây Nguyên đã làm nên chiến công vĩ đại, giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên vùng vĩ tạo thời cơ lớn tiến tới giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Bài 1: Chuyển địa bàn tác chiến
Tiểu đoàn 631 bây giờ gặp lại nhau.
Tuy chỉ là cấp tiểu đoàn đứng trong đội hình trung đoàn 25-B3, Tiểu đoàn 631 anh hùng vinh dự đánh trận đầu đêm 4 rạng ngày 5 tháng 3 năm 1975 cắt đứt quốc lộ 21 (nay là quốc lộ 26) từ Nha Trang lên Buôn Mê Thuột để các đơn vị ngày 10 tháng 3 năm 1975 tấn công giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột.
Thực ra sau ngày đất nước thống nhất, có điều kiện học tập, tìm hiểu tôi mới ngộ ra rằng chính đơn vị chúng tôi - Tiểu đoàn 631 anh hùng thuộc Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên (B3) là đơn vị đánh trận đầu tiên đêm 4 rạng ngày 5 tháng 3 năm 1975 (hướng Đắk Lắk) cắt đứt quốc lộ 21 (nay là quốc lộ 26) từ Nha Trang lên Buôn Ma Thuột mở đầu Chiến dịch Tây Nguyên để các đơn vị tập trung tấn công thị xã Buôn Ma Thuột.
Là tiểu đoàn độc lập mang phiên hiệu Tiểu đoàn 631 đứng chân vùng ven thị xã Pleiku (Gia Lai) từ năm 1967 sau khi Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên căn cứ thực tiễn chiến trường sau chiến dịch Ia Drang, Playme (1965). Trên điều trung đoàn 320 về miền Đông Nam bộ chỉ để lại Tiểu đoàn 6 bộ binh sáp nhập với Tiểu đoàn 31 pháo binh thành Tiểu đoàn 631 trực thuộc Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên (B3) đứng chân tại huyện 4 thường gọi là khu 4, vùng giáp ranh thị xã Pleiku, nay là huyện Chư Păh (Gia Lai).
Và suốt từ năm 1967 đến tháng 10 năm 1974, Tiểu đoàn 631 gắn bó với đồng bào các buôn làng vừa đánh giặc, vừa tham gia sản xuất tự cung, tự cấp thời kỳ chiến trường Tây Nguyên gặp muôn vàn khó khăn gian khổ. Gần 8 năm trời đứng chân tại khu vực rộng lớn vùng ven thị xã Pleiku, Tiểu đoàn 631 không chỉ đánh giặc giỏi mà còn làm công tác dân vận khéo, tăng gia sản xuất giỏi, tự cung tự cấp trở thành đơn vị mẫu mực trong phong trào vừa đánh giặc giỏi vừa sản xuất tăng gia tự lo hậu cần để đơn vị tác chiến trong mọi điều kiện.
Tiểu đoàn 631 thăm lại cụm cứ điểm 664 trên đường 5A nơi diễn ra trận đánh cuối cùng trên đất Gia Lai, nay là thị trấn Ia Grai, huyện Ia Grai (Gia Lai).
Nhà báo Nguyễn Hùng Tấn (Báo binh đoàn Tây Nguyên - Quân đoàn 3 nay là Quân đoàn 34) lúc còn là lính Tiểu đoàn 16 (Sư đoàn 320) tháng 4 năm 1974 đi phối thuộc với Tiểu đoàn 631 đánh cụm cứ điểm quân địch lấn chiếm trên đường 5A cách thị xã Pleiku (Gia Lai) 30 km về phía Tây viết "Tiểu đoàn 631 có tới 13 đại đội, có đủ bộ binh, đặc công, pháo binh đảm nhiệm một địa bàn rộng lớn từ làng Gạo đến sát đường 15 nằm phía Nam song song với đường 5A.
Đại đội nào cũng có khu tăng gia, có thóc dự trữ, heo, gà nhiều vô kể... Vì vậy Tiểu đoàn 631 đánh đâu thắng đấy. Không chỉ lo cho bộ đội, Tiểu đoàn 631 còn lo cho đồng bào các làng xung quanh. Vì thế mà mỗi khi đơn vị di chuyển hậu cứ, bà con cũng rời làng theo bộ đội đến lập làng mới.
Hồi đó ở Tây Nguyên bọn địch thường kháo nhau "gặp quân 631 thì đừng có ngu mà đụng vô". Còn đồng bào trong vùng thì coi bộ đội 631 như người thân của buôn làng…"
Đứng chân ở một vùng rộng lớn ven thị xã Pleiku, Tiểu đoàn 631 với hàng trăm trận đánh lớn, nhỏ, có trận đánh rất nổi tiếng như đánh Tổng kho City ở thị xã Pleiku cháy nổ suốt 3 ngày đêm. Đặc biệt trận đánh căn cứ Chư Nghé, tiểu đoàn 631 tiêu diệt gọn tiểu đoàn 62 địch trong công sự vững chắc được Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên khen trận đánh mẫu mực "tiểu đoàn diệt gọn tiểu đoàn trong công sự vững chắc"…
Với những thành tích đặc biệt xuất sắc ngày 19/5 năm 1972, Tiểu đoàn 631 được phong tặng danh hiệu anh hùng. Cuối tháng 5 đầu tháng 6 năm 1974, Tiểu đoàn 631 anh hùng tấn công cụm cứ điểm 664 của địch trên đường 5A, sau gần 2 tiếng tấn công dũng mãnh, Tiểu đoàn 631 anh hùng đã đánh tan cụm cứ điểm này. Và trong trận đánh này trung úy tiểu đoàn phó Trần Kình quê tỉnh Ninh Bình cùng 3 cán bộ chiến sĩ khác hy sinh, một số chiến sĩ bị thương. Chúng tôi không ngờ rằng đây là trận đánh cuối cùng của Tiểu đoàn 631 anh hùng trên đất Gia Lai.
Trung tướng liệt sĩ Trần Tất Thanh, nguyên Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 631 anh hùng.
Trở về hậu cứ, tiểu đoàn 631 được nghỉ ngơi thời gian khá dài để củng cố, học tập, rèn luyện kỹ năng đánh trận. Chính thời gian này người tiểu đoàn trưởng đáng kính gắn bó, chỉ huy đơn vị nhiều năm, đại úy Trần Tất Thanh quê xã Tam Thanh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định được Bộ Tư lệnh Mặt trận điều đi nhận nhiệm vụ tại Sư đoàn 10 đảm nhận chức vụ trung đoàn phó rồi trung đoàn trưởng, sư đoàn trưởng, thiếu tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 rồi trung tướng Tư lệnh Quân khu 2.
Năm 1998, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 631 anh hùng năm xưa của chúng tôi trên cương vị trung tướng Tư lệnh Quân khu 2 đã hy sinh trong chuyến công tác bên nước bạn Lào cùng trung tướng Tổng tham mưu trưởng Đào Trọng Lịch và các thành viên trong đoàn đại biểu cấp cao của Bộ Quốc phòng.
Trở lại thời điểm cuối năm 1974 biết được thủ trưởng Trần Tất Thanh đi nhận nhiệm vụ mới, cả tiểu đoàn lưu luyến chia tay người chỉ huy gan dạ, dũng cảm và tài chỉ huy đơn vị đánh trận, đồng thời chúng tôi cũng nghe các thủ trưởng tiểu đoàn nói, đơn vị ta chuẩn bị hành quân đến chiến trường khác.
Và, tháng 10 năm 1974, lệnh hành quân được triển khai, đội hình Tiểu đoàn 631 anh hùng gần 2 tuần âm thầm cắt rừng hành quân đến chiến trường mới - tỉnh Đắk Lắk. Nơi dừng chân làm nhà, triển khai đội hình là địa danh có tên Buôn Sa Vằm. Tên địa danh ấy chính xác bây giờ là Buôn Ja Wầm, xã Ea Kiết, huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk, cách thành phố Buôn Ma Thuột 50 km về phía Tây. Đến chiến trường mới toàn đơn vị tập luyện, học tập rồi chuẩn bị phương án đánh trận đầu mở màn Chiến dịch Tây Nguyên (4/3-3/4 năm 1975).
Bài 2: Tiêu diệt đồn địch cắt quốc lộ 21 từ Nha Trang lên Buôn Ma Thuột
Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/tieu-doan-631-ngay-ay-va-tran-danh-mo-dau-chien-dich-tay-nguyen-179250226190652054.htm