Thầy giáo Nguyễn Văn Long - cán bộ khuyến học hơn nửa thế kỷ gắn bó với sự nghiệp giáo dục
Ông Nguyễn Văn Long, hiện là Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Đà Nẵng, chia sẻ về hành trình hơn nửa thế kỷ gắn bó với sự nghiệp giáo dục, từ ngày đầu đứng lớp (1977) đến vai trò quản lý và bây giờ là hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.
Ông Nguyễn Văn Long, hiện là Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Đà Nẵng cùng đồng nghiệp chụp ảnh cùng Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Thị Doan. Ảnh: NVCC
Ông Nguyễn Văn Long, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Đà Nẵng chia sẻ nhiều ý kiến quý giá về những ký ức, tâm huyết của ông đối với nghề giáo và tầm quan trọng của việc xây dựng xã hội học tập bền vững.
Đặc biệt, ông nhấn mạnh việc kết nối nguồn lực giáo dục và khắc phục sự khác biệt giữa các vùng miền sau khi sáp nhập địa giới hành chính, đồng thời với kinh nghiệm của một cán bộ làm khuyến học, ông đề xuất nhiều giải pháp để lan tỏa phong trào học tập suốt đời trong cộng đồng.
Nửa thế kỷ "gieo chữ" đến nỗ lực "gieo cơ hội"
Với hơn nửa thế kỷ gắn bó cùng sự nghiệp giáo dục, từ bục giảng đến vai trò cán bộ quản lý và nay là Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Đà Nẵng, ông Nguyễn Văn Long đã để lại dấu ấn sâu sắc của một người tâm huyết, tận tụy luôn hướng về học sinh, giáo viên và cộng đồng. Tình yêu nghề của ông được nối dài qua các hoạt động khuyến học, khuyến tài, góp phần lan toả tinh thần hiếu học.
Phóng viên: Trước khi đảm nhiệm các vị trí quản lý, ông từng là một người thầy đứng lớp. Ông có thể chia sẻ ký ức về những ngày đầu tiên đến và hành trình gắn bó với nghề giáo của ông?
Ông Nguyễn Văn Long: Tôi đến với nghề giáo năm 1977, khi đất nước vừa thống nhất và còn chồng chất khó khăn. Vừa tròn mười tám tuổi, tôi được chọn học lớp đào tạo giáo viên cấp tốc của Trường Sư phạm Thanh Khê, Quảng Nam - Đà Nẵng, với khát vọng làm thầy để góp phần dựng lại tương lai Tổ Quốc bằng tri thức và tình thương.
Ra trường, tôi nhận nhiệm vụ dạy tại Trường phổ thông cấp I, II Tam Kỳ số 2, nay là Trường THCS Lý Tự Trọng. Dẫu thiếu thốn trăm bề, nhưng tình yêu nghề, ánh mắt học trò và khát vọng cống hiến đã nuôi dưỡng tôi suốt bao năm tháng ấy.
Niềm vinh dự lớn đến năm 1981, khi mới 22 tuổi, tôi được công nhận là Giáo viên giỏi tỉnh và được mời báo cáo điển hình tại Hội nghị thi đua "Hai tốt" toàn ngành giáo dục tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Niềm vinh dự ấy khẳng định rằng: người thầy, dù ở đâu, cũng có thể làm thay đổi cuộc đời con trẻ, chỉ cần giữ vững ngọn lửa nhiệt huyết trong tim.
Năm 1982, tôi được điều động về Phòng Giáo dục huyện Tam Kỳ, mở ra chặng đường mới, không còn đứng bục giảng nhưng vẫn đồng hành cùng giáo viên và học trò. Dù nay tóc đã bạc, tôi vẫn xem quãng đời tuổi trẻ ấy là phần ký ức trong trẻo nhất, nơi bắt đầu hành trình suốt đời gắn bó với giáo dục, khuyến học và những giá trị nhân văn.
Phóng viên: Điều gì khiến ông gắn bó với giáo dục suốt mấy chục năm qua, dù ở bất kỳ cương vị nào - từ người dạy học, người làm quản lý đến người hoạt động khuyến học, khuyến tài?
Ông Nguyễn Văn Long: Nếu có điều gì khiến tôi kiên trì đi suốt mấy chục năm qua mà vẫn không hề mỏi mệt, thì đó chính là tình yêu với nghề dạy học và niềm tin vào sức mạnh của tri thức. Tôi đã hiểu: giáo dục không chỉ dạy chữ, mà là nuôi dưỡng con người, gieo mầm nhân cách, niềm tin và khát vọng sống cho học trò.
Khi làm quản lý tại Phòng Giáo dục huyện Tam Kỳ (năm 1983), rồi sau này là Phó Trưởng phòng Giáo dục thị xã (năm 1999), tôi càng thấm thía rằng làm quản lý không phải để chỉ đạo, mà là để đồng hành và sẻ chia. Tôi vẫn nhớ lời Thầy Hồ Văn Thảng, nguyên Trưởng phòng Giáo dục huyện dặn: "Đến cơ sở phải bằng tấm lòng chia sẻ, bằng sự hướng dẫn tận tình, chứ không phải bằng quyền hạn". Câu nói ấy đã thành kim chỉ nam trong suốt đời làm nghề của tôi.
Tôi luôn tin, giáo dục là công việc của trái tim
Phóng viên: Có kỷ niệm hay những người học trò, đồng nghiệp nào khiến ông nhớ mãi, như một minh chứng cho "hạt giống" mà người thầy gieo hôm nay sẽ nảy nở, đơm quả ngọt mai sau?
Ông Nguyễn Văn Long: Gần nửa thế kỷ gắn bó, điều khiến tôi xúc động nhất không phải là những danh hiệu, mà là được chứng kiến học trò và đồng nghiệp trưởng thành, những "hạt giống" năm xưa nay đã thành những cây xanh vững vàng trong xã hội. Nhiều học sinh giỏi Quốc gia môn toán tiểu học mà tôi tham gia bồi dưỡng từ thời Quảng Nam - Đà Nẵng đã có những đóng góp xứng đáng cho xã hội, ví dụ như Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng, giảng viên Trường đại học Sư phạm, Đại học Huế; hay Thạc sĩ Lê Thị Thuỷ Trinh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố.
Tôi nhớ nhất thời gian công tác ở Trường Tiểu học Trần Quốc Toản (1993-2000), khi tôi phụ trách bồi dưỡng giáo viên trẻ. Nhiều đồng nghiệp trẻ ngày ấy như cô Nguyễn Thị Tâm Khánh, Nguyễn Thị Thanh Hữu, Huỳnh Thị Hạnh... đều trở thành giáo viên giỏi cấp Quốc gia; nhiều người làm Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng. Tôi gọi đây là "sức lan tỏa của nghề giáo", ngọn lửa được thắp từ người thầy này sang người thầy khác, không bao giờ tắt.
Phóng viên: Trong thời gian làm việc tại Phòng Giáo dục, ông đảm nhận vị trí nào trước khi trở thành Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Đà Nẵng? Ông tâm đắc nhất với những hoạt động hay sáng kiến nào đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương lúc bấy giờ?
Ông Nguyễn Văn Long: Tôi có hơn 15 năm công tác tại Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Tam Kỳ, khởi đầu làm chuyên viên tiểu học, sau này làm Phó Trưởng phòng phụ trách bậc trung học cơ sở, công tác thi đua và bồi dưỡng học sinh giỏi.
Chúng tôi đã cùng tập thể lãnh đạo phòng Giáo dục tham mưu UBND thị xã tổ chức đoàn cán bộ cốt cán đi nghiên cứu kinh nghiệm tại Hà Nội, Vĩnh Phúc - những địa phương có phong trào giáo dục là "lá cờ đầu". Sau đó, chúng tôi đề xuất Đề án xây dựng hệ thống trường trọng điểm chất lượng cao, hình thành nên những ngôi trường tiêu biểu như THCS Lý Tự Trọng, Tiểu học Trần Quốc Toản.
Công tác vận động nhân dân, doanh nghiệp cùng xây dựng trường chuẩn thời ấy cũng là một kỷ niệm đẹp. Chính sự tin tưởng của phụ huynh và cộng đồng đã giúp phong trào xã hội hóa lan tỏa mạnh mẽ, đưa Tam Kỳ dẫn đầu Quảng Nam về trường trọng điểm và trường đạt chuẩn Quốc gia.
Tôi cũng đặc biệt tâm huyết với mảng bồi dưỡng học sinh giỏi. Nhờ xây dựng kế hoạch, lựa chọn giáo viên giỏi và cơ chế động viên kịp thời, đội tuyển học sinh giỏi của Tam Kỳ nhiều năm liền đứng Nhất toàn tỉnh. Song song đó, phong trào "Dạy tốt - học tốt" được nhân rộng khắp nơi, với quan điểm "thi đua để phát triển chứ không chỉ để khen ngợi".
Phóng viên: Công tác khuyến học ở miền núi là một hành trình đầy thử thách. Làm thế nào để làm tốt công tác khuyến học ở miền núi?
Ông Nguyễn Văn Long: Công tác khuyến học ở miền núi là một hành trình đầy thử thách nhưng tràn đầy ý nghĩa, nhất là ở các xã biên giới, miền núi cao. Trước tiên, cần tiếp cận trực tiếp các bản làng, gặp gỡ thầy cô, học sinh và phụ huynh để hiểu rõ thực trạng: đường sá xa xôi, thiếu thốn cơ sở vật chất, sách vở. Từ đó, triển khai hỗ trợ phù hợp, như cấp học bổng, tặng sách, vở, đồ dùng học tập.
Phát triển phong trào học tập từ gia đình, dòng họ và cộng đồng là chìa khóa. Hội Khuyến học xã cần phối hợp với chính quyền địa phương, thầy cô giáo để tạo "mạng lưới học tập di động", đồng hành cùng học sinh từng bước. Không thể thiếu việc truyền cảm hứng, tổ chức các buổi giao lưu, mời học trò thành công trở về chia sẻ kinh nghiệm để thắp sáng khát vọng trong tim trẻ miền núi.
Phóng viên: Thành phố Đà Nẵng sau sáp nhập Quảng Nam vào Đà Nẵng có những thuận lợi và thách thức mới gì trong công tác khuyến học?
Ông Nguyễn Văn Long: Thành phố Đà Nẵng sau sáp nhập có quy mô lớn hơn, bao gồm 94 đơn vị hành chính cấp xã (23 phường, 70 xã và đặc khu Hoàng Sa). Thuận lợi lớn nhất là chúng ta có nguồn lực nhân sự, mô hình, kinh nghiệm và cộng đồng rộng lớn hơn. Đây là cơ hội để kết nối các sáng kiến tốt, chia sẻ kinh nghiệm giữa các vùng, và xây dựng các chương trình học tập suốt đời đồng bộ, lan tỏa sâu rộng.
Thách thức cũng không nhỏ, đó là sự khác biệt về điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất, trình độ dân trí và mức độ tham gia của cộng đồng giữa các vùng miền. Hội Khuyến học phải cân đối nguồn lực, ưu tiên những vùng khó, đồng thời xây dựng các mô hình học tập phù hợp đặc thù từng vùng. Điều quan trọng là biến sự khác biệt thành sức mạnh cộng hưởng: kết nối kinh nghiệm của các phường thành thị, đồng thời phát huy tinh thần tự học của miền núi.
Phóng viên: Sự sáp nhập tạo ra Đà Nẵng mới, mở ra cơ hội gì cho chia sẻ, kết nối, phát huy nguồn lực giáo dục giữa hai địa phương Quảng Nam và Đà Nẵng cũ?
Ông Nguyễn Văn Long: Sáp nhập là cơ hội quý giá để kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và mô hình học tập tốt. Cơ hội lớn nhất là sự tận dụng thế mạnh: Đà Nẵng mới sẽ là một trong rất ít các địa phương trong cả nước có ba Trường THPT Chuyên (Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Thánh Tông và Lê Quý Đôn). Chúng ta có thể tận dụng thế mạnh về kinh nghiệm quản lý và bồi dưỡng học sinh giỏi của Quảng Nam (cũ), cùng năng lực đổi mới, sáng tạo và cơ sở vật chất hiện đại của Đà Nẵng (cũ).
Năm học 2024-2025 ghi nhận một mùa "vàng" thành tích với nhiều học sinh đoạt giải quốc tế, như em Đỗ Phú Quốc (Lê Thánh Tông) đoạt Huy chương Bạc Olympic Hóa học quốc tế 2024; hay anh em sinh đôi Nguyễn Trí Hiền - Nguyễn Trí Hậu (Nguyễn Bỉnh Khiêm) giành Huy chương Vàng Olympic Toán quốc tế tại Turkmenistan năm 2025. Điều này giúp hình thành mạng lưới giáo dục liên vùng, nơi các thầy cô và học trò được tiếp cận cùng một chuẩn mực chất lượng.
Phóng viên: Trong thời đại chuyển đổi số hiện nay, ông đánh giá vai trò của khuyến học đối với giáo dục như thế nào?
Ông Nguyễn Văn Long: Khuyến học là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa tri thức và con người. Trong thời đại chuyển đổi số, học tập không còn bị giới hạn bởi lớp học hay địa lý; học trò, giáo viên và cả cộng đồng đều có thể tiếp cận tri thức thông qua các nền tảng số. Hội Khuyến học vừa khuyến khích học tập truyền thống, vừa thúc đẩy ứng dụng công nghệ để học tập mọi lúc, mọi nơi.
Khuyến học ngày nay không chỉ là hỗ trợ học sinh nghèo, khen thưởng học giỏi, mà còn là một phương thức hiện đại hóa giáo dục, kết nối gia đình, nhà trường, cộng đồng và xã hội, làm cho tri thức trở thành nguồn lực sống động cho phát triển cá nhân và xã hội.
Phóng viên: Ông có đề xuất, kiến nghị gì với các cấp có thẩm quyền để thực hiện tốt công tác khuyến học, khuyến tài và xây dựng xã hội học tập trong thực hiện chính quyền địa phương hai cấp?
Ông Nguyễn Văn Long: Tôi có một số kiến nghị cụ thể:
- Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo: Cần ban hành hướng dẫn thống nhất cho các địa phương về việc triển khai xây dựng xã hội học tập và phong trào học tập suốt đời. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong giáo dục, tạo nền tảng hình thành công dân học tập số, trong đó dữ liệu học tập của người dân được kết nối với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia.
- Đối với Hội Khuyến học Việt Nam: Xây dựng và ban hành Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả các mô hình học tập, đặc biệt là mô hình Công dân học tập, đảm bảo định tính, định lượng, khả thi và được áp dụng thống nhất.
- Đối với Lãnh đạo thành phố Đà Nẵng: Cần có cơ chế phối hợp liên ngành về xây dựng xã hội học tập đến năm 2030, tầm nhìn 2045, tạo nền tảng pháp lý và ngân sách cho hoạt động khuyến học. Cần có cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức kinh tế xã hội và các nhà hảo tâm đồng hành.
Phóng viên: Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 năm nay, ông muốn chuyển đến đội ngũ giáo viên, đội ngũ những người làm công tác khuyến học lời nhắn nhủ và thông điệp gì?
Ông Nguyễn Văn Long: Tôi xin gửi tới các đồng nghiệp trong đội ngũ giáo viên và những người làm công tác khuyến học tình cảm trân trọng và sự chia sẻ sâu sắc. Tôi thấy tự hào khi biết rằng, chính tình yêu nghề, sự kiên nhẫn và lòng tận tâm của mỗi người đang gieo mầm tri thức và nhân cách, thắp sáng hy vọng cho bao thế hệ học trò và người lớn ham học.
Tôi mong các thầy cô và anh chị em làm khuyến học luôn giữ được ngọn lửa tâm huyết, dù gặp khó khăn hay thử thách. Hãy nhìn vào ánh mắt học trò, nụ cười của người học, để cảm nhận rằng mỗi ngày cống hiến là một ngày gieo yêu thương, gieo tri thức và gieo niềm tin.
Cuối cùng, tôi muốn nhắn nhủ rằng: giáo dục và khuyến học là hành trình của trái tim. Khi chúng ta làm bằng tâm, làm bằng tình cảm, thì mỗi hạt giống tri thức được gieo hôm nay sẽ nảy nở, đơm quả ngọt mai sau. Niềm vui ấy bền bỉ và sâu sắc, chính là di sản quý giá nhất mà người thầy và người làm khuyến học để lại cho cuộc đời.
- Tham khảo thêm
