Chính quyền địa phương 2 cấp: Nhiều chuyển biến, nhưng còn vướng mắc cần tháo gỡ

Tại cuộc họp trực tuyến ngày 1/10 với các địa phương để tháo gỡ khó khăn, bảo đảm mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào nền nếp, hiệu lực và hiệu quả, theo đúng tinh thần Kết luận 195-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì và trao đổi các giải pháp. Đây là bước rà soát quan trọng, gắn liền với việc thực thi Nghị định 178/2024/NĐ-CP về sắp xếp tổ chức, nhân sự và chế độ chính sách. 

Sau ba tháng sau khi chính thức triển khai (từ ngày 1/7/2025), mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã ghi nhận những kết quả tích cực. Hệ thống bộ máy cơ bản kiện toàn, nhân sự ổn định, nhiều trung tâm hành chính công cấp xã đi vào hoạt động, cải cách thủ tục hành chính có bước tiến rõ rệt. 

Kết quả ban đầu và dấu ấn tích cực

Tại Công điện số 180/CĐ-TTg ngày 30/9/2025 của Chính phủ cũng nêu rõ, thời gian qua, các bộ, cơ quan, địa phương đã tích cực thực hiện các nhiệm vụ để triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Việc thực hiện chính quyền 2 cấp có nhiều kết quả, 100% địa phương đã bố trí đủ chức danh lãnh đạo UBND các cấp, cơ quan chuyên môn được kiện toàn. Đội ngũ cán bộ được luân chuyển, tăng cường về cơ sở, đặc biệt ở những lĩnh vực quan trọng như quy hoạch, xây dựng, đất đai, công nghệ thông tin.

Cải cách thủ tục hành chính đạt nhiều kết quả. Nhiều địa phương ứng dụng công nghệ mới, thí điểm trí tuệ nhân tạo trong quản lý dữ liệu và cảnh báo an ninh trật tự. Tại một số tỉnh, thành phố như Hà Nội, Quảng Ninh, mô hình “một cấp” được áp dụng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân khi thực hiện thủ tục.

Về cơ sở vật chất, nhiều trụ sở, tài sản công được sắp xếp, chuyển đổi công năng thành công trình phục vụ cộng đồng, tiết kiệm ngân sách. Công tác số hóa tài liệu, lưu trữ hồ sơ cũng đang được triển khai mạnh mẽ.

Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số vướng mắc, tồn tại như: còn 16.009 cơ sở nhà đất cần sắp xếp, 299 xã chưa có xe ô-tô, 18 xã chưa mở được tài khoản kho bạc, 32 xã chưa được trả lương tháng 8/2025.

Cạnh đó, nhiều xã chưa bố trí được kế toán trưởng, 39.746 người chưa được chi trả kinh phí theo chính sách quy định tại Nghị định 178/2024/NĐ-CP, Nghị định số 67/2025/NĐ-CP của Chính phủ, nhiều Nghị định, Thông tư do Bộ Tài chính chủ trì còn chậm được ban hành.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Thủ tướng chỉ rõ còn nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ. Trước hết là thể chế, chính sách: một số lĩnh vực như tài chính, kế toán, đất đai, giáo dục vẫn thiếu văn bản hướng dẫn cụ thể, khiến địa phương lúng túng.

Vấn đề chi trả chế độ chính sách cho cán bộ nghỉ việc cũng gặp trở ngại: cả nước có hơn 142.000 người có quyết định nghỉ việc, nhưng đến cuối tháng 9 vẫn còn gần 38.000 trường hợp chưa nhận được chế độ. Thủ tướng yêu cầu trong vòng một tuần phải hoàn thành việc chi trả, nếu chậm phải làm rõ trách nhiệm người đứng đầu.

Hệ thống dịch vụ công trực tuyến nhiều nơi chưa ổn định, dữ liệu thiếu đồng bộ, còn lỗi kỹ thuật. Một số địa bàn khó khăn về hạ tầng, sóng viễn thông, điện chưa phủ kín. Nhân lực ở cơ sở chưa đồng đều, nhiều cán bộ còn hạn chế về thể chế, công nghệ, tinh thần trách nhiệm.

Xử lý tồn tại, vướng mắc khi triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp

Nghị định 178 ra đời trong bối cảnh nhu cầu cải cách bộ máy, tinh gọn nhân sự, tăng hiệu quả quản trị trở nên cấp thiết. Chính quyền 2 cấp là bước chuyển quan trọng, nhưng để thành công, đòi hỏi phải đổi mới tư duy quản lý: từ “quản lý” sang “phục vụ”; từ “chờ chỉ đạo” sang “chủ động hành động”.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương báo cáo hàng tuần, khắc phục triệt để những vướng mắc, thực hiện nguyên tắc “6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả”. Thủ tướng cũng nhấn mạnh không cầu toàn, không nóng vội, nhưng phải tiến bộ liên tục: “tuần sau tốt hơn tuần trước, tháng sau tốt hơn tháng trước”.

Trong công điện ngày 30/9, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương chỉ đạo các địa phương và đơn vị liên quan triển khai nhiều nhiệm vụ cấp bách. Trong đó, tập trung bố trí kế toán trưởng còn thiếu tại xã, phường, đặc khu; mở tài khoản trả lương và chi trả kinh phí theo quy định mới, hoàn thành trước ngày 5/10/2025. 

Bộ Tài chính cũng phải rà soát, sắp xếp trụ sở, quản lý tài sản công tránh lãng phí, trang bị xe ô-tô cho các đơn vị còn thiếu, đồng thời khẩn trương hoàn thiện văn bản pháp lý liên quan. Kết quả phải tổng hợp báo cáo Thủ tướng trước ngày 10/10/2025.

Nghị định 178/2024/NĐ-CP không chỉ là giải pháp kỹ thuật về tổ chức nhân sự, mà còn là phép thử cho năng lực quản lý nhà nước trong giai đoạn chuyển đổi. Mục tiêu lớn nhất là xây dựng chính quyền chủ động, kiến tạo, phục vụ nhân dân, thay cho nền hành chính thụ động.

Điểm đáng chú ý là Chính phủ kiên định quan điểm: “Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Trung ương chỉ thiết kế thể chế, giám sát, còn việc triển khai phải do cơ sở chủ động. Đây là thay đổi tư duy quản lý căn bản, nhưng cũng đòi hỏi năng lực cán bộ cấp xã, cấp huyện phải được nâng lên nhanh chóng.

Tuy nhiên, với những khó khăn vướng mắc, nếu không giải quyết dứt điểm các vấn đề như thể chế, chi trả chế độ, hạ tầng công nghệ và chất lượng cán bộ, thì Nghị định 178 sẽ khó phát huy hết hiệu quả.

Link nội dung: https://congdankhuyenhoc.vn/chinh-quyen-dia-phuong-2-cap-nhieu-chuyen-bien-nhung-con-vuong-mac-can-thao-go-179251002081719626.htm