4 yếu tố tạo nên thành công "khó tin" của 2 ca thông tim can thiệp bào thai đầu tiên tại Việt Nam
2 trường hợp tim bẩm sinh rất nặng của bào thai đã được can thiệp thành công chỉ cách nhau 7 ngày, diễn ra ngay tại Thành phố Hồ Chí Minh do chính các bác sĩ tại đây thực hiện.
Ê-kíp các bác sĩ chuyên khoa tim mạch Nhi và các bác sĩ chuyên khoa Sản của Bệnh viện Nhi Đồng 1 và Bệnh viện Từ Dũ phối hợp thực hiện can thiệp thông van tim cho bào thai ngay trong bụng mẹ. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh
2 trường hợp thông tim can thiệp bào thai đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh thành công ngoạn mục
Theo Cổng Thông tin điện tử Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, sản phụ L., sinh năm 1996, lần đầu mang thai và được theo dõi thai kỳ tại Đà Nẵng. Chị L. được chuyển đến Bệnh viện Từ Dũ vì phát hiện thai có bất thường nặng về tim, một dị tật bẩm sinh không có lỗ van động mạch phổi, thiểu sản thất phải. Trong quá trình theo dõi tại Bệnh viện Từ Dũ, bất thường tim thai bắt đầu có dấu hiệu trở nặng, nguy cơ tử vong trong bụng mẹ hoặc ngay sau khi được sinh ra.
Ngày 3/1/2024, Bệnh viện Từ Dũ đã hội chẩn liên viện khẩn cấp với Bệnh viện Nhi Đồng 1 (thai được 32 tuần 5 ngày), các chuyên gia về Sơ sinh và Tim mạch của Bệnh viện Nhi Đồng 1 cùng các chuyên gia về Sản của Bệnh viện Từ Dũ thống nhất kết luận nếu không can thiệp bào thai để nong van động mạch phổi ngay thì khả năng cao thai sẽ mất trong bụng mẹ; nếu giải quyết cho sinh ngay thì khả năng rất cao thai nhi sẽ mất ngay sau khi được sinh ra do non tháng kèm bệnh tim nặng. Các chuyên gia Sản và Nhi của 2 bệnh viện thống nhất can thiệp trong bào thai bán khẩn trong trường hợp này là giải pháp phù hợp nhất và cấp bách nhằm cứu sống thai nhi còn trong bụng mẹ.
Lúc 8 giờ sáng ngày 4/1/2024, ê-kíp phẫu thuật của Bệnh viện Từ Dũ phối hợp cùng ê-kíp thông tim can thiệp của Bệnh viện Nhi đồng 1 rà soát lại một lần nữa các phương án thực hiện kỹ thuật này trước khi triển khai.
Đến 9 giờ 5 phút ngày 4/1/2024, ê-kíp can thiệp của 2 bệnh viện bắt đầu tiến hành can thiệp tim thai trong bào thai: Sau khi xuyên thành tử cung, kim 18G được đưa vào buồng thất phải của thai nhi, luồn Guidewire 0.014" vào thất phải, qua van động mạch phổi lên thân động mạch phổi của thai nhi; các bác sĩ tiếp tục đưa Balloon Saphire 2.5 x 15mm vào vị trí van động mạch phổi; bơm bóng với áp lực 14 bar x 2 lần. Sau can thiệp thông van tim cho bào thai, siêu âm kiểm tra thấy dòng chảy qua van động mạch phổi của thai nhi tốt, không tràn dịch màng ngoài tim.
Hai kíp phẫu thuật của cả 2 bệnh viện đã cân não đảm bảo độ chính xác ở mức tuyệt đối, không một sự cố nào xảy ra trong suốt quá trình can thiệp. Kết quả cuối cùng đã thành công như mong đợi.
Siêu âm kiểm sau thực hiện can thiệp: luồng thông PFO shunt phải – trái, vận tốc qua van động mạch chủ 180 cm/s, không ghi nhận hở chủ. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh
Chỉ sau 7 ngày trường hợp thông tim can thiệp bào thai đầu tiên thành công tại Việt Nam, sáng ngày 12/1/2024, ê-kíp chuyên khoa can thiệp bào thai và thông tim can thiệp trẻ em của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 tiếp tục can thiệp thành công trường hợp bào thai mắc tim bẩm sinh rất nặng thứ hai, bào thai bị hẹp van động mạch chủ, thiểu sản thất trái với nguy cơ tử vong rất cao ngay khi thai nhi được sinh ra.
Cụ thể, trong quá trình khám thai, thai phụ N.P.P.A. 27 tuổi, cư ngụ tại Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh được phát hiện bào thai có bất thường về tim lúc thai 21 tuần với chẩn đoán là hẹp van động mạch chủ tiến triển, thai phụ đã được tiến hành chọc ối xét nghiệm di truyền Array chưa bất thường.
Ngày 11/1/2023, thai được 29 tuần với diễn tiến hẹp van động mạch chủ nặng, đường kính van 2.6mm, vận tốc máu qua van động mạch chủ 300cm/s, gây thiểu sản thất trái nặng hơn, trào ngược van 2 lá mức độ nặng.
Hội chẩn các chuyên gia bào thai và tim mạch trẻ em đều nhận định trường hợp này nếu không can thiệp bào thai khẩn hoặc can thiệp trễ sau 30 tuần tuổi thai để nong van động mạch chủ thì khả năng rất cao bào thai sẽ mất trong bụng mẹ (tỉ lệ thai lưu > 50%) hoặc thai sẽ diễn tiến đến hội chứng thiểu sản thất trái và thành tim 1 thất (sau sinh trẻ phải phẫu thuật nhiều giai đoạn để đưa tạm về tuần hoàn 1 thất hoặc phải điều trị triệt để bằng ghép tim).
Các chuyên gia tim mạch thống nhất chỉ định can thiệp tim mạch bào thai ở thời điểm này là phù hợp, tuy nhiên dự báo tư thế thai nhi sẽ không thuận lợi cho can thiệp thông tim vì có dư ối, thai nhi thay đổi ngôi liên tục, tư thế của bào thai thay đổi nhiều nên sẽ khó khi thực hiện thủ thuật, có thể thủ thuật sẽ không thành công, cần giải thích rủi ro mất tim thai trong can thiệp.
Lúc 9 giờ 15 phút ngày 12/1/2023, ê-kíp chuyên khoa can thiệp bào thai và thông tim can thiệp trẻ em của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 bắt đầu thực hiện thông tim can thiệp xuyên tử cung cho thai phụ.
Diễn biến của cuộc phẫu thuật đặc biệt này đúng như nhận định và dự báo của các chuyên gia tim mạch trẻ em, thai nhi đổi ngôi liên tục nên việc đưa kim luồn vào thất trái và lên van động mạch chủ rất khó khăn.
Thai phụ được gây tê tủy sống, sau đó siêu âm kiểm tra lại tư thế của thai. Do tư thế thai không thuận lợi, buồng thất trái nằm sấp trong tư thế thai nhi nằm sấp nên ê-kíp phẫu thuật can thiệp bào thai phải dùng các công cụ và thủ thuật để xoay trở thai nhi về vị trí thích hợp nhất đó là thai nhi nằm ngửa, buồng tim tiếp xúc trực tiếp với thành trước tử cung.
Kỹ thuật này kéo dài hơn 40 phút mới đạt được kết quả như mong đợi. Sau đó tiến hành tiêm thuốc vào đùi thai nhi để gây mê với Fentanyl, Rocumeron và Atropin.
Khi đưa được kim vào buồng thất trái, phát hiện thất trái nhỏ và dày do thiểu sản thất, nhóm chuyên gia thực hiện can thiệp của Bệnh viện Từ Dũ đã gặp không ít khó khăn và phải mất khá nhiều thời gian (20 phút) mới đưa được kim vào đúng vị trí, sau đó chuyển tiếp cho ê-kíp thông van tim của Bệnh viện Nhi đồng 1 làm nốt công đoạn quan trọng cuối cùng là nong van động mạch chủ.
Sau nong, kiểm tra dòng chảy qua van động mạch chủ lên tốt. Siêu âm kiểm sau thực hiện can thiệp: luồng thông PFO shunt phải – trái, vận tốc qua van động mạch chủ 180 cm/s, không ghi nhận hở chủ, nhịp tim thai 188 lần/phút, có tràn dịch màng ngoài tim nhẹ 4,5 mm. Sản phụ tiếp tục được theo dõi tại phòng mổ 15 phút sau và tình trạng tràn dịch màng ngoài tim thai ổn định. Phẫu thuật kết thúc lúc 11 giờ và thành công tốt đẹp.
Thai phụ được theo dõi sát sau phẫu thuật, đến 13 giờ chiều ngày 12/1, tràn dịch màng ngoài tim thai đã được kiểm soát tốt, nhịp tim thai bình thường, tình trạng sản phụ ổn định.
Quá trình theo dõi thai kỳ sắp tới sẽ là sự phối hợp chặt chẽ và nhịp nhàng tiếp tục của cả hai bệnh viện nhằm mục tiêu đem đến niềm hạnh phúc cho cả gia đình khi cả hai mẹ con chị L. và chị P.A. có một thai kỳ khỏe mạnh, mẹ tròn con vuông.
4 yếu tố quyết định sự thành công của 2 trường hợp thông tim can thiệp bào thai
Không phải ngẫu nhiên mà 2 trường hợp thông tim can thiệp bào thai đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh thành công ngoạn mục, đó là sự kết hợp của ít nhất 4 yếu tố.
Biểu tượng hình quả tim màu đỏ sẽ sớm xuất hiện tại Việt Nam trên bản đồ của những quốc gia có triển khai can thiệp tim bẩm sinh bào thai của thế giới – vốn chỉ xuất hiện tại những quốc gia có hệ thống y tế chuyên sâu phát triển. Ảnh: https://www.ifcir.org
Chắc rằng những ai đang công tác trong lĩnh vực y tế và nhất là các bác sĩ chuyên khoa Nhi và chuyên khoa Sản trên phạm vi cả nước cho đến nay vẫn còn cảm giác "nửa tin, nửa ngờ" về 2 trường hợp tim bẩm sinh rất nặng của bào thai đã được can thiệp thành công chỉ cách nhau 7 ngày vừa qua, diễn ra ngay tại Thành phố Hồ Chí Minh do chính các bác sĩ tại đây thực hiện.
Việc thông tim can thiệp cho trẻ nhỏ mắc bệnh tim bẩm sinh vốn đã rất khó mà nay lại là thông tim can thiệp cho bào thai đang mắc bệnh tim bẩm sinh nằm trong bụng mẹ ở độ tuổi 29-32 tuần quả thật ít ai dám nghĩ tới, nhưng điều này đã diễn ra và thành công ngoạn mục.
Chính kỹ thuật chuyên sâu này đã ngăn chặn được diễn tiến xấu và nguy cơ gây tử vong khó tránh khỏi trong bụng mẹ hoặc ngay sau khi sinh ra do cả hai đều mắc phải 2 loại dị tật tim bẩm sinh rất nặng là hẹp van động mạch phổi - thiểu sản thất phải và hẹp van động mạch chủ - thiểu sản thất trái. Chắc rằng, mỗi nhân viên y tế của Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và nhân viên y tế cả nước nói chung đều rất tự hào về những đồng nghiệp đang được giao nhiệm vụ thực hiện kỹ thuật này tại Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1 – Thành phố Hồ Chí Minh.
Tuy mới qua 2 trường hợp thông tim can thiệp bào thai đầu tiên, có chứng kiến tận mắt sự phối hợp nhịp nhàng bởi những chuyên gia Sản và Nhi với bàn tay khéo léo của các chuyên gia của 2 bệnh viện Từ Dũ và Nhi đồng 1 có thể nhận ra 4 yếu tố quyết định sự thành công của 2 trường hợp thông tim can thiệp bào thai đầu tiên này là:
(1) Chính xác trong kỹ thuật siêu âm chẩn đoán tim bẩm sinh bào thai của các bác sĩ chuyên ngành Tim mạch Nhi của Bệnh viện Nhi đồng 1, các bác sĩ đã chẩn đoán chính xác các tổn thương của tim bào thai, từ đó mới hướng dẫn cho can thiệp thông tim bào thai chính xác;
(2) Trải nghiệm tay nghề ở mức chính xác tuyệt đối trong lĩnh vực can thiệp bào thai của các bác sĩ chuyên ngành can thiệp bào thai của các bác sĩ Sản khoa của Bệnh viện Từ Dũ;
(3) Trải nghiệm tay nghề ở mức chính xác tuyệt đối trong lĩnh vực thông tim can thiệp của các bác sĩ chuyên ngành thông tim can thiệp trẻ em của Bệnh viện Nhi đồng 1;
(4) Sự chủ động phối hợp, hợp tác tất cả vì người bệnh của các bệnh viện trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, cụ thể là phối hợp Sản – Nhi của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1.
